Jacek Dukaj - twórczość

[Qbuś]

Mały upik.

Jako że niedawno przeczytałem Czarne Oceany, a tematy poświęcone pojedynczym książkom cieszą się średniawą popularnością, postanowiłem ożywić ten temat. Kto zagląda na Goodreads i po angielsku czytuje, ten opinię moją już zna. A jako, że pewnie osób tych jest tu zero, to napiszę raz jeszcze.

Całość do gustu przypadła mi średnio. Sam do końca nie wiem dlaczego. Niby książka ma wszelkie zagadki na przebój - ciekawą akcję, dobrze skonstruowany świat i spójną wizję przyszłości. Jednak wszystko wzięte razem do kupy nie przemówiło do mnie. Wizja wojen ekonomicznych wydaje się być niebezpiecznie realna, ale i tak czegoś mi zabrakło. Może odrobiny pasji? Całość była chyba dla mnie nieco zbyt 'sucha'. Może to być wina języka, a może i głównego bohatera zakutego w okowy konwenansów pilnowanych przez kamery. Warto spróbować, ale szału nie obiecuję. Jak na razie chyba najgorsze dzieł Dukaja, które dane było mi czytać.

[ZombieKitten]

Niedawno, przed sesją i w trakcie, szukałem sobie w Empiku jakichś krótkich książek do czytania (bo niby trzeba było się uczyć a nie spędzać całe dnie czytając coś długiego ) i trafiłem na Extensę. Bardzo mi się spodobała, taka inna niż to co do tej pory czytałem. Następnie przeczytałem Córkę łupieżcy i też wrażenia mam bardzo pozytywne. W obu mi się podobało bardzo to, że obie działy się w takich dziwnych światach i na początku nie było wiadomo za bardzo co się w tych światach dzieje. Na przykład taki "lsen" o którym na początku w ogóle nie wiadomo co to jest, i dopiero w trakcie czytania powoli się wyjaśnia. Fajnie było tak powoli odkrywać podczas czytania coraz więcej rzeczy na temat świata, w którym dzieje się akcja.

Ostatnio kupiłem Czarne oceany i dopiero zacząłem czytać. Mam nadzieję że też będzie ciekawe

[ugryyy]

ZombieKitten - to właśnie w Dukaju lubię, odkrywanie jego wykreowanych rzeczywistości + oczywiście język, fabuła i barwne postacie a co do czarnych oceanów - rzeczywiście, nie porywają. jakieś takie niepoczytne

[Qbuś]

Moc kreacji to rzeczywiście jedna z najmocniejszych stron Dukaja. Od Perfekcyjnej Niedoskonałości po Lód. Potrafi on tworzyć światy bardzo odległe od naszych - tworzy je pomysłami i językiem. Potrafi też przemienić świat bardzo nam bliski w bardzo obcy.

[NoNamemaN]

Widzę, że prócz wzmianek odnośnie zapowiedzi w temacie nie pojawił się pełny post odnośnie ?Wrońca?, toteż postaram się tę zaległość nadrobić

Osobiście - bardzo mi ta ksiązka przypadła do gustu. Bo choć mocno odbiega od tego, co Dukaj pisał do tej pory - styl prostszy, a opisy niezbyt rozwinięte - to jednak książka ta ma w sobie istną magię. Czuć oniryczny klimat jak z koszmaru sennego i poczucie dojmującej bezsilności względem systemu. W połączeniu z ciekawą symboliką oraz niesmowitymi rysunkami oraz akcją, która gna przed siebie jak dzika, otrzymujemy książkę, którą można spokojnie łyknąć w jedno posiedzenie

Około rok temu miałem niesamowita przyjemność uczestniczyć w spotkaniu autorskim z Jackiem Dukajem zorganizowanym przy okazji promocji ?Wrońca? i w jego trakcie przyznał on, że napisanie tej książki nie przyszło mu łatwo. Głownie dlatego że ten styl nie jest jego i sam musiał się hamować przed pisaniem bardziej złożonych i rozbudowanych zdań

Przy okazji tego spotkania mówił też, że w jakich - nomem omen - bólach rodzi się ?Król Bólu?. Wszystko wskazuje jednak na to, że zbiów ów w końcu wylazł na świat. Premiera - koniec listopada. Będzie w sam raz na Mikołaja lub pod choinkę

[Cardinal]

Okej, kto czyta Króla Bólu? Ja miałem straszliwe problemy z rozpoczęciem, ale wreszcie rozpocząłem Linię Oporu i... whoa. Po prostu whoa.

Od dawna żadna lektura tak mnie nie poruszyła. Wizja świata (co tam świata, Polski właśnie) jest po prostu porywająca - to chyba najlepszy przykład socjologicznej fantastyki bliskiego zasięgu z jakim w życiu mamy do czynienia. Dukaj na podstawie ekstrapolacji istniejących trendów kreśli wizję czysto konstruktywistycznego społeczeństwa. Czego tam nie ma... Podziały miasto-wieś? Proszę bardzo, rozwój techniki i związana z nim arbitralność kulturowa sprawiły, że wszelkie podziały są w pełni zrelatywizowane - a jednocześnie świat bazujący na umowności zupełnie odłączył się od starego świata bazującego na twardych założeniach. Negocjowalna tożsamość? No raczej, związana z wynalezieniem gejdżyzmu, neurokognitywistycznego triku pozwalającego przestawić się na innego siebie. Publicyzacja prywatności? Fejsbuk forewer, mentalny voyeuryzm i mentalna 'ściana' 24/7. Państwo dobrobytu? W tej wizji państwo zapewnia automatyczne rozwiązanie (nie ucieczkę!) wszelkich trosk, czy chodzi o pieniądze, dzieci, choroby i starość, przekonania polityczne, religijne lub ideologiczne. Efekt? Zatracenie sensu życia przez postmodernistyczne społeczeństwo - ale to też da się rozwiązać, dostarczymy państwu sens życia w każdym kroju i rozmiarze.

Jak mówiłem, whoa. Na razie nie jestem nawet w połowie tej mikropowieści, ale nie mogłem czekać by się z wami podzielić swoimi przemyśleniami - bo z czego tam Dukaj nie zawarł i z kim nie polemizuje. Obrywa się wszystkim od lewa (dokłada Marksowi i wszelkim apologetom anarchizmu) do prawa (ideologom praw rynkowych i fanatykom religijnym). A bottom line jest taki: w chwili gdy wszystko jest możliwe (a przez to negocjowalne), wszelkie założenia - czy to tożsamości jednostki czy identyfikacji grupowej - zostają sprowadzone do jednego mianownika - mody. Jak to ładnie ujął autor: w takim świecie można być liberałem, ale nie można być konserwatystą.

Oczywiście widzę też pewne braki i naciągnięcia (no i przede wszystkim fakt, że na razie fabuła jest tylko zasłoną dymną by pokazać wizję świata), którymi z chęcią się podzielę jeśli tylko znajdą się chętni do dykusji. Tak czy inaczej, jedno jest pewne - dawno żadna lektura mnie tak nie wystrzelała po mordzie; mało tego, ilekroć wydawało mi się, że Dukaj opróżnił magazynek, tylekroć obrywałem z jeszcze większego kalibru. A jeszcz tyle przede mną, och ach... <wraca do książki>

[Qbuś]

Ty Kusicielu! Ja może dostanę na święta, a jak nie... to i tak dostanę na święta. Znaczy się - jeśli nie dostanę drogami standardowymi, to będę miał jako prezent od żony. Poświąteczny ze względów finansowych. Ale doczekać się nie mogę.

Choć na razie czekanie osładza mi Dust of Dreams.

[Mariusz Saint]

Moja sytuacja jest podobna o tyle, że też nie mam książki i najprawdopodobniej będę ją miał dopiero na święta. Mam jednak pewne obawy, ponieważ część tekstów jest powtórzona, a reszta tekstów rodziła się - nomen omen - w wielkich bólach. Mimo wszystko obawy, że będzie to kolejny ładnie opakowany, ale jednak słaby tekst a'la "Wroniec", nie powinny mieć w tym przypadku zastosowania.

[Cardinal]

Hmm, nie chciałbym wam zbyt wysoko wywindować oczekiwań, bo w ten sposób można się tylko rozczarować. Niewykluczone też, że moje zachwyty też są spowodowane niskim zawieszeniem poprzeczki na wejściu - w sumie zbiorek kupiłem na zasadzie 'nobodukaj', jako że oczekiwałem, że reszta opowiadań będzie na poziomie "Aguerre w świcie", które jest... jest... no powiedzimy, że mi się nie podobało.

Także dla odmiany nieco narzekactwa a propos Linii Oporu (wciąż nie skończyłem, ale coraz bliżej). Przede wszystkim Dukaj pojechał srogo po bandzie (zbliżając się wręcz do dżampnięcia szarka) tworząc nową teologię i wykładając jej podstawy na trzech stronach. Hello~, czy ja tu czytam traktat filozoficzny? Jeśli ten passus okaże się jedynie tragicznie słabym momentem infodumpu, to jakoś wybaczę - ale jeżeli do końca pozostanie jedynie elementem kreacji świata, to zagra sad trombone.

Druga sprawa: w zestawieniu z porywającą wizją nowoczesności, jej przeciwwaga w postaci cyfrowo wykluczonych jest straszliwie sztampowa. Bóg, rodzina, ojczyzna; niemożność porozumienia, strach przed nieznanym, pasywny fundamentalizm. Nie wiem czy to celowy zabieg autora, ale relacje pomiędzy tymi dwoma grupami nie odbiegają od tych, które znamy dzisiaj z sytuacji miasto-wieś, swoi-obcy czy technokracja-obskurantyzm.

Stąd też prosto wywodzi się trzeci zarzut, a mianowicie brak zewnętrznych wobec nowoczesności sił dążących do przywrócenia starego porządku. Historia uczy, że im szybszy postęp kulturowy, tym większy odsetek wypadających poza nowy system odszczepieńców, a co za tym idzie - zwiększona liczba radykałów. Tymczasem w świecie Dukaja nie objawiły się żadne aktywne, pozasystemowe ruchy fundamentalistyczne (wewnątrzsystemowe - owszem, właśnie wokół jednego z nich toczy się szczątkowa fabuła). Choć autor próbuje to tłumaczyć czysto racjonalnie, wszyscy chyba dobrze wiemy, że nigdy nie był on barierą dla aktywistów wszelkiego sortu. A tymczasem tu - pełen fatalizm, albo akceptujesz, albo wypadasz, nikt nie próbuje kopnąć szachownicy. Coś mi nie gra.

Uff, tyle na razie. Z resztą poczekam aż zaczniecie lekturę, a o Wrońcu jeszcze cośkiedyśjakoś napiszę.

@edit: wykład nudny, więc mam czas uściślić, że do wywodu teologicznego nie mam nic z punktu teoretycznego (zresztą nie moja działka). W dodatku zawiera on parę tekstów, które zapewne znajdą się w słowniczku każdego wojującego ateisty: "Duch wszelki (i jego pluginy)" czy "Co tak naprawdę stworzył Jezus? Social network. Chrześcijaństwo jest tworem lokalnego węzła starożytnego Facebooka". Srogie!

[[Ekspert] Tzar]

nie mam książki i najprawdopodobniej będę ją miał dopiero na święta.

Same here. Święta albo początek 2011, choć dotychczasowe recenzje i udostępnione fragmenty narobiły mi ochoty niemożebnej. W międzyczasie czytam obszerny wywiad z Dukajem, który pojawił się dziś na Esensji. Jest o nim samym, o "Królu...", trochę o "Perfekcyjnej...", o filmie i serialach i jeszcze wielu innych zagadnieniach. Polecam.

[Qbuś]

Tymczasem w świecie Dukaja nie objawiły się żadne aktywne, pozasystemowe ruchy fundamentalistyczne (wewnątrzsystemowe - owszem, właśnie wokół jednego z nich toczy się szczątkowa fabuła). Choć autor próbuje to tłumaczyć czysto racjonalnie, wszyscy chyba dobrze wiemy, że nigdy nie był on barierą dla aktywistów wszelkiego sortu. A tymczasem tu - pełen fatalizm, albo akceptujesz, albo wypadasz, nikt nie próbuje kopnąć szachownicy. Coś mi nie gra.

Mi też nie grało. Ale za to Dukaj wrócił do tego tematu w Cruxie.

A co do moich wrażeń ogólnych. Uczucia mocno mieszane, choć pozytywne. Świetne pomysły, ba, genialne pomysły. Ale świetne wykonanie tylko w 3/4. Niektórym opowiadaniom/powieściom brakuje tego 'czegoś'. Czasem brakuje trochę literackiego pazura, 'Piołunnikowi' brakuje konkretniejszego zakończenia. Wielkie brawa (jak zwykle) za wizje ewolucji/rewolucji ludzkości - za oryginalność, pomysłowość i za to, że są po prostu ciekawe.

[jog]

Jestem świeżo po Wrońcu i jestem zachwycony!

Po pierwsze atmosfera - cała ta bajkowość, cały ten klimat - jak to nade mną napisano - jak z koszmaru, w ciągłej grozie wszechwiedzącego, widzącego i słyszącego systemu. Wszystko zniekształcone oczami dziecka, do postaci sennych i bajkowych potworów, bohaterów. Chmura gazu łzawiącego - to wielki potwór pożerający ludzi żywcem, na liniach telefonicznych siedzą Puchacze-Słuchacze, podsłuchują i donoszą. Wszystko posklejane też bajkową logiką - Adaś zakłada czapkę na lewą stronę i bach - ma czapkę niewidkę! Proste!

To, że autor musiał się tutaj hamować i upraszczać styl, to rzecz świetna - właśnie wszystko jest napisane płynnie, bez intelektualnego onanizmu - refleksji dla samej refleksji... która, choćby w Lodzie, nieco mnie raziła i męczyła. Tzn to może być zarazem plus i minus no nie? Ale nieraz miałem wrażenie, że opowiedzenie historii schodzi na drugi plan, na przedzie pozostaje natomiast barokowe upiększanie, komplikowanie, zdobienie i słodzenie coraz to bardziej złożonymi tezami i hipotezami - naukowymi, filozoficznymi, religijnymi.

Wroniec skupia się na opowiedzeniu historii i TYLKO na tym. Drugie dno pozostawia samemu czytelnikowi - nie podaje go na tacy w wykwintnej postaci. I to jest wielki plus. Im mniej tym więcej tak na prawdę. Za to Wrońca cenię znacznie bardziej niż Lód. I sama przyjemność czytania była zaskakująco nie-mała. A skromna objętość Wrońca sprawia że przeczytam go pewnie jeszcze nie raz, choćby w pociągu, zajęcie na kilka godzin, fascynujące, kolorowe i klimatyczne.

Więc ogólnie jeśli mowa o Dukaju, póki co uczucia mam mieszane, choć mieszane pozytywnie raczej niż negatywnie. Cała ta złożoność, cudowne pomysły na nowe wizje świata, wtłoczenie fantastyki w historię, złożoność i szczegułowość z jaką Dukaj pisze, tworząc kompletny świat, w każdym calu dopracowany - ideologicznie, logicznie, politycznie, religijnie... Robi na prawdę niesamowite wrażenie... ale z drugiej strony znajduje się to nieco na marginesie opowiadanej historii... i problem w tym, że ten margines zajmuje większą część kartki. Przynajmniej w Lodzie. To nieco problematyczne, no ale. Zobaczymy jak będzie dalej.

Niebawem zabieram się za inne jego pozycje... będę miał więcej do powiedzenia wówczas.

pozdrawiam.