Wpis opublikowany przez Gutek90
2180 wyświetleń
OKO NA KOSMOS
W bezchmurną noc widać na niebie gwiazdy - świecące, pozornie niezliczone punkty rozrzucone po nieboskłonie, które za dnia nie są widoczne, gdyż dominuje światło Słońca. Wszystkie gwiazdy obserwowane na nocnym niebie są, podobnie jak nasze Słońce, świecącymi, rozżarzonymi kulami gazowymi. Na niebie, którego z Ziemi widać zawsze połowę, gołym okiem można dostrzec 6 tys. gwiazd, które są tak odległe, że nawet przez teleskop widzimy je tylko jako punkty.
GWIAZDOZBIORY
Już wcześniejsze cywilizacje, np. Babilończycy przed ok. 4 tys. lat, dzieliły niebo na gwiazdozbiory. Nazwy gwiazdozbiorów północnej półkuli sfery niebieskiej wywodzą się przeważnie z mitologii greckiej. Południowe gwiazdozbiory zdefiniowano dopiero w XVII i XVIII w., gdy w epoce wielkich odkryć geograficznych ta półkula nieba stała się dostępna obserwacji. Noszą one nazwy różnych zwierząt, instrumentów naukowych lub urządzeń technicznych.
Obecnie niebo jest podzielone na 88 gwiazdozbiorów - każdy oznacza określony obszar nieba i spełnia podobną funkcję jak kwadraty siatki topograficznej na mapie. Dwanaście z nich, czyli gwiazdozbiory zodiaku, rozdziela te strefy pierścieniowe na niebie, w których poruszają się Słońce i planety. Roczny ruch Ziemi wokół Słońca powoduje zmianę położenia gwiazdozbiorów, które znajdują się akurat po przeciwnej stronie Słońca ( nocna strona Ziemi ) i dlatego nocą są dla nas niewidoczne.
GWIAZDY STAŁE
W czasie krótkiej obserwacji nieba nie można zauważyć zmiany pozycji gwiazd względem siebie, dlatego mówimy o gwiazdach stałych - ich pozycja jest pozornie stała. Nie chodzi tu o planety, tj. Słońce i Księżyc, bo one poruszają się na tle gwiazd stałych. W ciągu kilkudziesięciu tysięcy lat również i gwiazdy stałe wyraźnie zbliżają się do siebie, jednak w dostępnym człowiekowi horyzoncie czasowym nie odgrywa to żadnej roli.
BARDZO JASNE, JASNE, NIEBIESKIE I CZERWONE GWIAZDY
Gwiazdy widoczne na nieboskłonie różnią się wielkością, intensywnością emitowanego światła i odległością od Ziemi. Mają różne temperatury, a przez to i różne barwy. Jasność, z jaką gwiazda pojawia się na niebie, zależy od siły jej światła i odległości. Gorące gwiazdy, których temperatura powierzchni sięga od ok. 10 tys. do ponad 50 tys. stopni Celsjusza są niebieskawe, te o temperaturze między 5 a 10 tys. stopni przybierają bardziej od żółtej do białej, natomiast najchłodniejsze, między 1,5 a 5 tys. stopni - od czerwonej do pomarańczowej. Do niebieskich gwiazd zalicza się Rigel w gwiazdozbiorze Oriona. Żółtą gwiazdą jest Capella w Woźnicy, do czerwonych należy Betelgeuse z Oriona. Najjaśniejszą gwiazdą jest Syriusz.
TOR CIAŁ NIEBIESKICH
Ciała niebieskie - Słońce, Księżyc i planety - poruszają się po ekliptyce na tle nieba usianego gwiazdami stałymi. Ruchy te można rozpoznać jedynie w dłuższych okresach - dni, tygodni czy wręcz miesięcy. Słońce przemierza raz w roku konstelacje zodiaku. Ponieważ oś rotacji Ziemi jest nachylona o 23,5 stopnia do trasy jej obiegu ( płaszczyzny ekliptyki ), Słońce znajduję się raz po północnej, raz po południowej stronie równika niebieskiego.
ZIEMIA I JEJ KSIĘŻYC
Ziemia jest naszą kosmiczną ojczyzną - jednym ciałem niebieskim w Układzie Słonecznym, na którym mogło rozwinąć się życie. Jak wszystkie inne ciała Układu Słonecznego, Ziemia i Księżyc nie świecą własnym światłem, tylko są oświetlane przez Słońce. Dzięki temu, że są w stałym ruchu, zmieniają się ich warunki oświetleniowe, i tak powstają pory roku, fazy Księżyca i zaćmienia. Działanie siły ciążenia Księżyca jest przyczyną przypływów i odpływów morza.
ZIEMIA
Powstanie życia uczyniło z Ziemi wyjątkową planetę. Widziana z kosmosu ma kolor niebieski dzięki otaczającej jej atmosferze i oceanom, które zajmują 71 % powierzchni Ziemi, a swoje istnienie zawdzięczają umiarkowanym, średnim temperaturom panującym na naszej planecie. Znajdujemy się akurat tak daleko od Słońca, że woda w morzach nie wrze, a także raczej nie zamarza. Zewnętrzna warstwa Ziemi, litosfera, jest cienką warstwą minerałów okrywającą roztopiony płaszcz Ziemi. Jądro planety składa się przypuszczalnie z żelaza i niklu.
Pole magnetyczne Ziemi bierze początek w prądach materii we wnętrzu Ziemi i w pewnego rodzaju efekcie dynama. Jako magnetosfera sięga daleko w przestrzeń i chroni życie na Ziemi przed naładowanymi elektrycznie cząsteczkami wiatru słonecznego. Przy silnej aktywności Słońca wzrasta liczba cząsteczek solarnych. Te przekazywane są przez pole magnetyczne Ziemi na strefy biegunowe i tam wnikają głębiej w atmosferę, gdzie tlen i azot pobudzają je do świecenia. W ten sposób powstają zorze polarne.
PRZYPŁYWY I ODPŁYWY
Księżyc i Ziemia obracają się wokół tego samego punktu ciężkości. Znajduje się on wewnątrz Ziemi i jest oddalony o 4750 km od środka naszej planety. Powstająca na skutek tego ruchu siła odśrodkowa powoduje wraz z siłą przyciągania Księżyca występowanie pływów: odpływów i przypływów morza. Zarówno na zwróconej do Księżyca, jak i odwróconej od niego stronie Ziemi następuje spiętrzenie wody. Dzięki obrotowi Ziemi spiętrzona woda okrąża w ciągu 24 godzin jednokrotnie naszą planetę. Pływy hamujące rotację Ziemi i Księżyca, w przypadku Ziemi jest to jednak bardzo powolny proces. Natomiast w przypadku Księżyca obrót został tak dalece zahamowany, że teraz jest on zwrócony ku Ziemi wciąż tą samą stroną. Druga strona satelity pozostawała zupełnie nieznana do 1959 r., kiedy to próbnik kosmiczny Łuna 3 okrążył po raz pierwszy Księżyc.
KSIĘŻYC
Księżyc jest jedynym satelitą Ziemi. Główną cechą wszystkich księżyców jest to, że okrążają planetę i są z nią związane siłą grawitacji. Razem ze "swoimi" planetami poruszają się również wokół Słońca - przez to ich ruch jest dość skomplikowany. Jak wszystkie księżyce, nasz satelita jest dużo mniejszy, a przez to lżejszy od planety, do której należy. Jego średnica stanowi 0,27 średnicy Ziemi, a jego ciężar zaledwie 1/81 jej masy. W trakcie jednego okrążenia Ziemi, Księżyc obraca się raz wokół własnej osi, co powoduje, że z Ziemi widoczna jest zawsze ta sama jego strona.
ZIEMIA
Średnica: 12 756 km
Ciężar: 59,75x1029 kg
Gęstość: 5,5 g/cm3
Temperatura powierzchni:
od -51 do +48oC
atmosfera, powłoka gazowa: azot, tlen
Średnia odległość od Słońca: 1 astronomiczna jednostka (UA) = 149 600 000 km
Okres obiegu wokół Słońca:
365,2422 dni
Średnia prędkość na orbicie:
29,79 km/s
Okres rotacyjny ( gwiezdny ):
23,9345 godz.
KSIĘŻYC
Średnica: 3476 km
Ciężar: 7,3x1022kg
Gęstość: 3,34 g/cm3
Temperatura powierzchni: od -70 do + 120oC
atmosfera, powłoka gazowa: brak
Średnia odległość od Ziemi: 384 400 km
Okres obiegu ( gwiezdny ): 27,32 dni
NASZ UKŁAD SŁONECZNY
NA POCZĄTKU BYŁA CHMURA GAZU I PYŁU
Nasz układ słoneczny składa się z gwiazdy centralnej, Słońca, dziewięciu planet ( Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun Pluton - Choć ostatnio Plutona wykluczono z planet, gdyż okazało się, że jest Księżycem ), wielu księżyców różnej wielkości krążących wokół planet i mniejszych ciał niebieskich. Te maleńkie planety - albo planetoidy - są nieregularnie zbudowanymi ciałami o średnicy od kilkudziesięciu metrów do kilkuset kilometrów. Poruszają się głównie między orbitami Marsa i Jowisza, w pasie planetoid.
Astronomowie przypuszczają, że istnieje jeszcze wiele małych ciał niebieskich, przede wszystkim po przeciwnej stronie orbity najbardziej zewnętrznej planety, Plutona, w pasie Kuipera i w obłoku Oorta. Pojedyncze komety wciąż przedostają się stamtąd do wnętrza Układu Słonecznego. Rozmiary Układu Słonecznego poznajemy po czasie, w jakim przebywa drogę światło słoneczne. Osiąga ono Ziemię w 8 minut, najbardziej zewnętrzną planetę, Plutona, w 5,5 godz., a kolejną gwiazdę (Proxima Centauri) w 4,3 lata. Dla porównania: w ciągu sekundy światło przemierza odległość 7,5-krotnego obwodu Ziemi.
POWSTANIE UKŁADU SŁONECZNEGO
Układ Słoneczny ukształtował się według dzisiejszego wyobrażenia (teoria akrecji) z wielkiego obłoku gazu i pyłu. Obłok ten, złożony z materii resztkowej (popiół) wcześniejszych pokoleń gwiazd, zagęścił się, zaczął się obracać i spłaszczać - z powodu siły odśrodkowej - w tarczę. Części składowe obłoku zderzyły się ze sobą przez wiele miliomów lat i łączyły w pierwsze większe ciała. W ten sposób powstały planety. Dzięki dalszym kolizjom cząsteczek tworzyły się coraz większe ciała, które w końcu osiągały takie wysokie temperatury wewnętrzne, że się topiły. Cięższe materiały zbierały się w centrum, lżejsze wznosiły się na powierzchnię. Wskutek takiego podziału utworzyła się powłoka zewnętrzna, jaką znamy z Ziemi.
CIĘŻKIE MATERIAŁY WEWNĄTRZ, LEKKIE NA ZEWNĄTRZ
Obłok, z którego utworzyły się planety, składał się przede wszystkim z wodoru i helu. Silny prąd naładowanych elektrycznie cząsteczek - wiatr słoneczny - wyparł ( po powstaniu Słońca ) resztki lekkich gazów z centralnej części układu planetarnego. W planetach wewnętrznych pozostały przede wszystkim ciężkie minerały i metale. Oddalone od Słońca planety zatrzymały natomiast lekkie gazy i dlatego składają się przede wszystkim z atmosfery gazowej. Na obrzeżach systemu powstały ciała z lodu, wśród nich także komety i małe planet lodowe. Jeszcze przez ponad miliard lat po powstaniu planet niezliczone meteoryty krążyły wokół Słońca, zderzyły się wciąż z planetami i ich satelitami, także z naszym Księżycem, i tworzyły na ich powierzchni kratery.
JĄDRO KOMET
Szczególnie zadziwiającymi zjawiskami na niebie są komety. Jądra komet to lodowe kule wypełnione pyłem, które przybywają z obrzeży Układu Słonecznego po rozciągniętych eliptycznych orbitach. Istnieją dwa typy komet: jednopojawieniowe i długookresowe, które pochodzą z obłoku Oorta, kulistej chmury jąder kometowych. Orbity " śnieżnych kul " są do tego stopnia zakłócane przez przypadkowo przelatujące obok gwiazdy, że albo zostają wyrzucone z naszego Układu Słonecznego albo są wciskane głęboko w jego wnętrze. Tutaj, zanim powrócą po swoich orbitach do obłoku Oortona, dają często niezwykłe przedstawienie. Jednopojawieniowe komety występują częściej. Pochodzą przypuszczalnie z pasa Kuipera, skąd przedzierają się po swoich eliptycznych orbitach do wnętrza Układu Słonecznego. Czasami komety przelatują obok jednej z większych planet mogą zostać zmuszone do zawężenia orbity i skrócenia czasu obiegu.
CDN...
9 komentarzy
Rekomendowane komentarze