plusqanie

Rzekomo Juliusz Verne miał przewidywać, że w Paryżu działać będzie metro na parę wodną (a weźmy pod uwagę fakt, że w XIX wieku mechanizmy na parę wodną robiły furorę). Georges Méli?s w filmie Podróż na Księżyc pokazywał szaloną wizję podróży na księżyc (oprócz oddychania bez skafandrów pojawia się tam też księżycowe plemię). Na pewno kilka osób widziało reklamy sprzed pół wieku opisujące jak będzie wyglądało życie w naszych czasach. I chociaż kilka z tych wróżb się spełniło, spełniły się w nieco inny sposób niż zakładano.

Zawsze będzie ograniczenie i zawsze przez aktualny poziom wiedzy. Powiedzmy, że człowiek renesansu miałby problemy z powiedzeniem jak wyglądałaby rozrywka pięćset lat później. Tak samo nam ciężko jest powiedzieć co Picard by oglądał. Łatwiej jest określić coś co ma miejsce w bliskiej przyszłości niż to co daleko.

Weźmy jakieś przykłady. Pierwotnie w Czy androidy marzą o elektronicznych owcach Philipa K. Dicka mieliśmy zasiedlić Marsa dwadzieścia lat temu (potem zmieniono datę wydarzeń w książce na 2021), a androidy miały normalnie chodzić obok nas. W Astronautach Stanisława Lema mamy opis między innymi jak się zmienia Ziemia (nawodnienie Sahary, elektrownie w cieśninie gibraltarskiej, rozpoczęcie budowy sztucznych słońc topiących czapy lodowe na biegunach) w roku 2003, co nawet teraz, w 2012 roku, jest w sferze fantastyki naukowej.

Edit: Swoją drogą to jest też jedna z ułomności dzieł science fiction - datowanie. Czasami spekulacje są zbyt optymistyczne (jak np. w dziełach Lema), albo zbyt wybujałe (jak np. Diuna Franka Herberta, dziejąca się 20000 lat po naszych czasach).

Juliusz Verne był wyjątkową postacią swych czasów, takim marzycielem całych pokoleń. Trudno się nie uśmiechnąć i nie pokłonić, myśląc o 20 tysiącach mil podmorskiej żeglugi i patrząc na kolosy o napędzie atomowym, przemierzające głębiny w półrocznych misjach, zdolne zniszczyć średnie państwo a które ogranicza przede wszystkim ilość zapasów pożywienia.

Ja uważam, że trudniej jest prorokować poważniejsze zmiany w krótszym okresie czasu. Można to robić dyskretnie, wprowadzając masę gadżetów, tworzących obraz przyszłości a te z kolei inspirują inżynierów i producentów do ich tworzenia. Skoro coś wygląda atrakcyjnie to jest duża szansa, iż się sprzeda. Komórki, tablety i cała masa elektroniki, służąca do rozrywki lub pracy, jest tego najlepszym przykładem.

Z drugiej strony, postęp techniczny przeniósł się z efektowności w stronę efektywności. Zamiast monumentalnych programów kosmosu, rozdzielono pieniądze i środki na większą liczbę mniejszych projektów. Ktoś żyjący w latach 60' 70' i 80' na pewno oczekiwał wizji bardziej przypominającej tą Dicka. Może więc czuć niedosyt. (Jak Red Forman z That 70s Show: "I want my jetpack") Z drugiej strony czy jesteśmy aż tak bardzo daleko od pierwszych androidów.

Umieszczenie akcji w dalekiej przyszłości jest bezpieczniejsze. Zawsze można narzucić określoną liczbę regresów technologicznych. Zresztą tak było w Diunie. O ile dobrze pamiętam, to bunt jakiejś formy sztucznej inteligencji, spowodował całkowite jej zakazanie i dzięki temu powstać mogli mentaci -ludzkie komputery.

Pytanie, czy Frank Herbert, żyjąc powiedzmy na tym przykładowym Enterpise-E i zajmując się pisaniem, stworzył by Diunę w tej postaci, czy też całkowicie innej. Na pewno, zmienić musiał by cały koncept przyprawy i nawigatorów, mając do dyspozycji przecież napęd warp. A reszta? Czy mogła by istnieć pustynna planeta, pełna oddanych i zahartowanych ludzi, mających sen i realizujących go przez pokolenia pełne wyrzeczeń.

@Plusq: Tak, bunt superkomputerów, nazwany Dżihadem Butleriańskim, dziejący się 10000 lat przed wydarzeniami w Diunie.

Jak przy okazji mówimy o Diunie - wspomina się tam m.in. o satelitach meteorologicznych jako niezwykle drogiej technologii (za 20000 lat nie móc zakupić czegoś takiego?) albo ornitopterach (machiny latające, które wykorzystywały ruch skrzydeł jak u ptaków aby latać). Z naszej perspektywy może się to wydać nieco dziwne, skoro dzisiaj na naszej orbicie znajdują się setki satelitów.

Zresztą Diunę warto czytać jako fantastykę, a nie fantastykę naukową. O technologii tam dużo nie ma (jeśli już, to najczęściej przy okazji Tleilaxan i Ixan).

Prawdziwie obce i niezrozumiałe nie sprawdziłoby się i nie przebiło na rynek, bo nikt by tego nie zrozumiał. I kto by to czytał? Jeśli chodzi niezwykle pokrętne i bardzo 'obce' wizje przyszłości, to polecam Perfekcyjną Niedoskonałość Jacka Dukaja.

@DracoNared Jeśli chodzi o satelity to nie jestem pewien czy to one same w sobie były drogie, czy to łapówki dla gildii jako monopolisty nie były ustawione na cenie zaporowej (bo opłacali ich freemeni, którzy chcieli ukryć swoje działania). W ogóle to Herbert zastosował ciekawy zabieg. W świecie przyszłości, stworzył środowisko, które niwelowało wszelkie nowoczesne technologie i w którym najbardziej skuteczną bronią był krysnóż.

Jeśli chodzi o "science" przy "fiction", to na dobrą sprawę można by większość gatunku go pozbawić. Chociaż są tytuły, które bardziej próbują uwiarygodnić naukową otoczkę (np. Lem tworzył złudzenie takiej właśnie opartej w nauce technologi) a inne tylko nie odbiegać od założeń przyjętych na początku (ponoć jeden ze scenarzystów Star Trek, zapytany o to jak działa dane urządzenie, odpowiedział: "Dziękuje dobrze")

@Qbuś Też tak myślę. Chociaż mogła to być ciekawa odskocznia.