Wpis opublikowany przez bielik42
3596 wyświetleń
Dzisiejszy wpis jest szczególny, gdyż jest to skopiowana praca z zeszłorocznej ogólnopolskiej olimpiady z języka polskiego. Ta praca jest oczywiście moja, i postanowiłem się dziś nią z wami podzielić. UWAGA - jest dość długa, więc to wpis raczej dla lubujących się w czytaniu 
1.Wprowadzenie
Dlaczego człowiek wymyślił lalki?
Lalka?. czym jest ten przedmiot? Kształtem przypomina człowieka, lecz stworzona jest przez kogoś. Nie żyje własnym życiem, nie oddycha, nie je, nie mówi, a jej świecące oczy nigdy nie znikną pod powiekami. Z jakiego powodu została stworzona?
Odpowiedź jest prosta: lalka została wykreowana z potrzeby władzy. Każdy człowiek podświadomie pragnie kimś rządzić, sprawować władzę absolutną tak, aby nikt nie śmiał mu w tym przeszkodzić. Jednakże co zrobić, gdy inni ludzie także pragną władzy i nie chcą się nam podporządkować? Niektórzy stosują różne fortele, inni polegają na swojej elokwencji i charyzmie, aby przekonać ludzi do swoich racji, ale człowiek sprytny stworzy sobie sługi. Tak właśnie powstała lalka, nie mówi, więc nie jest w stanie się nam sprzeciwić. Nie porusza się, czyli polega tylko na nas, jest nam ślepo oddana, ponieważ nie posiada rozumu. Człowiek jest dla lalki Stwórcą i Panem.
Lalki jednak (na razie) nie pracują, nie zastępują człowieka w ciężkich pracach, nie wyręczają go. Lalki służą do zabawy.
Lalki na przestrzeni wieków
Właściwie nie wiadomo, w którym okresie wymyślono lalkę jako zabawkę. Ważne jest jednak to, że od tamtego momentu lalka stała się nieodłącznym przyjacielem każdego dziecka. Dziecko mogło powierzać lalce swoje najskrytsze tajemnice i bawić się nią ? czyli rozwijało swoją wyobraźnię. Na tle innych zabawek maluch najbardziej przywiązywał się do swojej lalki. Nawet dzieci z rodzin, które nie posiadały zbyt wiele i były bardzo biedne, tworzyły własne lalki za pomocą słomy, nici, guzików i innych tego rodzaju przedmiotów ogólnodostępnych. Warto także wspomnieć o szczególnym rodzaju lalek ? przytulankach. Dzięki nim dziecko spokojnie zasypiało, przezwyciężając tym samym lęk przed ciemnością.
Los lalki w teraźniejszości
Współcześnie lalka została odsunięta na dalszy plan na rzecz komputera i telewizji. Dzieje się tak przeważnie w krajach wysoko rozwiniętych i bogatych. Dziecko, zamiast bawić się zabawkami, woli usiąść przed telewizorem/konsolą/komputerem i cieszyć oczy barwnymi widokami wyświetlanymi na ekranie. Niestety są to nowsze formy rozrywki i przyciągają nas czymś nieznanym, odrywając tym samym od starszych zabaw. Kiedyś na każdym polskim blokowisku stał trzepak, na którym zgromadzała się cała okoliczna dzieciarnia. Teraz te miejsca stoją opustoszałe, gdyż dzieci siedzą przed różnego rodzaju monitorami. Lalki leżą na strychu, schowane przed wzrokiem człowieka, czekając, aż ktoś się nimi pobawi. Nowoczesne lalki dziewczynek to tak naprawdę proste roboty obleczone ?plastikową skórą?. Po co męczyć wyobraźnię, gdy lalka sama sika, płacze i mówi? Na szczęście pluszaki nadal trwają wiernie przy boku dziecka podczas snu.
Przyszłość lalek
Patrząc na obecną sytuację na rynku zabawek, możemy się spodziewać lalek żyjących własnym życiem ? czyli robotów. Dzieci oglądające telewizję od małego wpajają sobie przekonanie, według którego powinno mieć tylko TĘ najlepszą zabawkę i zapomnieć o innych. Cóż, stereotyp lalki jako szmacianej przyjaciółki każdego dziecka uległ zepsuciu poprzez nowe technologie i reklamy wygłaszane na każdym kroku. Obecnie ?idealna? lalka potrafi mówić, śpiewać, poruszać się. Ogólnie ? nie wymaga żadnej wyobraźni. Jest to smutna sytuacja i nic nie wskazuje na to, aby uległa poprawie.
2.Lalki dziecięce
?Lalki moich dzieci? Maria Konopnicka ? sytuacja w Polsce przedstawiona za pośrednictwem lalek
?Lalki moich dzieci? to nowela autorstwa Marii Konopnickiej umieszczona w zbiorze twórczości Konopnickiej pt.?Nowele?. W utworze czytamy o dwóch obozach lalek. Pierwszy obóz to Framużaki, toporne, proste lalki wytworzone rękami dziecka. W drugim obozie znajdują się Szkatulaki, są to framużaki, które przeniosły się do szkatułki. Tam przeobraziły się w wytwornych panów, przepiękne damy. W utworze znajdujemy zdanie: ?Przede wszystkim Szkatulaki zniewieścieli zupełnie?. Oznacza ono, ze pomiędzy Framużakami a Szkatulakami istniała spora różnica. Mianowicie Szkatulaki posiadali wszelkie wygody, przebywając w szkatułce, podczas gdy Framużaki musieli zadowolić się zwykłą framugą. W wyniku takich różnic między obozami zrodziła się niechęć oraz ?[?]nieprzyjaźń jawna?. Oba obozy spotykały się podczas wypraw, polowań i uczt. Oczywiście Szkatulaki mieli w pogardzie Framużaków i patrzyli na nich z wyższością, natomiast Framużaki brzydzili się wytwornością i bogactwem Szkatulaków. Podczas bankietu w szkatule rozpoczęła się kłótnia, przez co między obozami wybuchła wojna. Kulminacyjnym punktem działań wojennych była bitwa na jeziorze. Niestety cała flota Framużaków została doszczętnie zniszczona, a jedynymi ocalonymi był Juliusz z damami. Cała sytuacja opisana w tej noweli przypomina czasy, gdy w Polsce był podział na tych, którzy przyjmowali francuski styl życia i tych, którzy starali się utrzymywać tradycje narodowe. W utworze możemy się również doszukać pewnego hołdu dla dziecięcej wyobraźni. Często umysł dziecka potrafi wytworzyć niesamowite historie z udziałem ich ulubionych zabawek (jako przykład można podać historię zabawek z serii ?Toy Story? Disneya).
?Koralina?, ?Laleczka Chucky?, lalki voodoo - lalka jako przedmiot odpowiedzialny za nieszczęście, tragedie
Nie zawsze lalka może oznaczać coś dobrego. Może się zdarzyć, że symbol przyjaźni z dzieciństwa został zmanipulowany tak, aby wywoływał strach. Jest tak w przypadku laleczki voodoo oraz filmu z 1988r. ?Child?s Play?(po polsku ?Laleczka Chucky?) w reżyserii Toma Hollanda. Laleczka voodoo wywodzi się z wierzeń ludów zachodnioafrykańskich, jest ona ważnym elementem w tej religii. Szamani i szamanki używają laleczek, aby rzucić klątwę na człowieka czyniącego źle . Robią to przy pomocy szpilek wbijanych w lalkę. Nieszczęśnik, którego podobizną jest lalka, odczuwa dotkliwy ból w miejscu, gdzie szpilka wbiła się w laleczkę. Takie panuje przekonanie o możliwościach laleczek voodoo. W filmie ?Child?s play? umierający morderca, przy pomocy magii, przenosi się do ciała lalki. Gdy trafia do dziecka, manipuluje nim tak, aby pomógł mu w morderstwie swojego byłego kolegi. Po tym wydarzeniu dowiaduje się, że musi przenieść się do innego ciała, bo inaczej zostanie uwięziony w lalce na zawsze. Od tej chwili bezlitośnie prze do przodu, aby uzyskać chłopca, do którego należy. Film jest oparty na dość prostym schemacie ? od jednej ofiary do drugiej. W tym obrazie filmowym ukazane jest zaufanie dziecka do lalki, które wykorzystuje Chucky. Chłopczyk nie opiera się, gdy lalka każe mu nieść siebie do siedziby swojego byłego współpracownika. Filmów o laleczce Chucky było aż pięć, choć żaden nie wzniósł się ponad poziom horroru klasy B.
Zupełnie innym przypadkiem jest ?Coraline? (Koralina i tajemnicze drzwi). Film ten został zrealizowany na podstawie książki Neila Gaimana pt. ?Koralina?. Opowiada on o małej dziewczynce, która odkrywa tajemnicze drzwi we własnym domu. Gdy przechodzi przez portal, trafia do tajemniczego świata, w którym wszystko jest doskonałe, lecz po pewnym czasie odkrywa przerażającą prawdę. Mianowicie dowiaduje się, że nie była pierwsza w tym świecie, napotyka duchy trzech dzieci wyjaśniające jej całą prawdę. Druga matka Koraliny istniejąca w tym świecie jest wiedźmą, która przyciąga dzieci do swojego świata, po czym namawia je do przyszycia guzików na swoje oczy. W ten sposób zła wiedźma więzi dzieci w swoim świecie aż do ich śmierci. Ważną rolę w filmie odgrywają laleczki. Są one pewnym rodzajem zwiastunów. Do prawdziwego świata wiedźma wysyła lalki podobne do dzieci, które później trafiają do jej świata. Każda lalka ma zamiast oczu guziki. W pewnym momencie Koralinie udaje się uciec ze świata wiedźmy, lecz spostrzega nieobecność rodziców. Przeszukuje cały dom, ale dopiero, gdy znajduje dwie lalki podobne do jej opiekunów, domyśla się strasznej prawdy. Wyrusza z powrotem do innego świata, aby ocalić matkę i ojca. Film jest świetnie zrobiony, lecz spora część ludzi narzekała na to dzieło, ponieważ było momentami dosyć straszne, podczas gdy film był przeznaczony dla dzieci od siedmiu lat . Zarówno książka jak i film niosą spory ładunek emocjonalny, Być może jest zbyt duży dla małych dzieci. Oprawa filmu jest bajkowa, podczas gdy treść stanowczo lepiej zrozumie dorosły. Lalki wykorzystano aby wzbudzić strach. Pełnią bardzo ważną rolę w filmie ?zwiastują one wydarzenia. Znalezienie ich w prawdziwym świecie świadczy o tym, że człowiek, do którego ta lalka jest podobna, został porwany do innego świata. Widok tych szmacianych laleczek z guzikowymi oczami wywołuje w nas mieszane uczucia. Lalka oznacza szczęśliwe wspomnienia z dzieciństwa, podczas gdy w tym filmie budzi przerażenie.
Historia lalki ?Barbie? w pigułce
Najbardziej rozpoznawalna lalka na świecie została stworzona przez Rutha Handlera w 1958r. Pierwszy raz lalka Barbie została zaprezentowana 9 marca 1959r. na nowojorskich targach zabawek. Od tego momentu powstało wiele różnych serii Barbie, gadżety, ponad 18 filmów (1 w produkcji), gry komputerowe itd. Głównym celem lalki Barbie było zastąpienie starych, szmacianych lalek na nowy, plastikowy model ?ideału? dla małej dziewczynki. O ile pierwsze laki nie posiadały ruchomych części, to najnowsze modele mają wbudowane kamery.
?Żołnierzyk i Laleczka? Marek Dyjak
?Chodźcie pobawić się troszeczkę
Ty w żołnierzyka ty w laleczkę[?]?
Piosenka ta jest lekko zabarwiona erotyzmem, opowiada o spotkaniu dwojga ludzi zakochanych w sobie. Dążą oni do aktu, piosenkarz zaś omawia sytuację oraz wyjaśnia przyczyny spotkania. Możemy zrozumieć tę piosenkę jako metaforę ludzi, którzy często traktują siebie nawzajem niczym zabawki, świadczy o tym między innymi rosnąca z roku na rok liczba rozwodów w bogatych krajach zachodu.
Interpretacja obrazu ?Lalki? Witolda Wojtkiewicza
Obraz pt. ?Lalki? Witolda Wojkiewicza znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Został podzielony na dwa pasy. Na niższej części obrazu widzimy pięć lalek chwytających się za ręce. Kolorowe sukienki kontrastują z czarnym tłem, przez co można mieć wrażenie ?ucieczki? lalek przed ciemnością. Duże oczy i wyraźnie znaczone usta podkreślają prawdziwość owych lalek. Na drugiej części możemy rozpoznać cztery postacie kobiece w pozycji siedzącej. Ta część została umieszczona we wnętrzu, jest utrzymana w szarej kolorystyce wywołującej senność i melancholię. Nie wiemy, czy postacie widoczne na tej części obrazu to lalki czy ludzie. Do namalowania tego dzieła Wojtkiewicz użył sporej ilości kolorów, malował ruchami zamaszystymi, przez co widać doskonale ślady pędzla. Sposób ten był zupełnie odmienny od wszechobecnej linii secesyjnej, charakterystycznej dla tamtego okresu(1906r.).
Pierwsza ?żywa? lalka w literaturze i filmie ? ?Frankenstein? Mary Wollstonecraft Shelley
?Frankenstein? to klasyk literatury grozy. Szalony naukowiec opętany chęcią stworzenia własnego życia, znalazł się na stałe w kanonie literatury światowej. Potwór Frankensteina jest także bardzo rozpoznawalną postacią wśród osób zainteresowanych tak filmem, jak i literaturą. W roku 1994 premierę miał film na podstawie opowieści Mary Shelley wyreżyserowany przez Kenetha Branagha. Oto mamy studenta głodnego wiedzy i potęgi. Odkrywa sposób na wprowadzenie życia w martwe ciało. Lecz po dokonaniu tego straszliwego czynu, jakim jest obdarzenie czegoś życiem, twórca brzydzi się swojego tworu i ucieka przed nim. Przerażony wraca po pewnym czasie do swojej pracowni, odkrywając przy tym całkowity brak jego ?dzieła?. Odetchnąwszy z ulgą, Frankenstein wraca do swojej rodziny, lecz tam zaczynają się kłopoty. Ktoś zamordował małe dziecko spokrewnione z Frankensteinem, a wina spada na młodą mieszkankę miasteczka. Frankenstein przekonany, że mordu dokonał jego własny twór, stara się uniewinnić młodą dziewczynę, lecz nie przyznaje, że to przez niego zginął chłopczyk. Niestety na nic zdało się jego wstawiennictwo, gdyż dziewczyna zostaje skazana i ścięta. Zrozpaczony Frankenstein przenosi się z rodziną w inne miejsce do zamieszkania, lecz i tam odnajduje go potwór. Podczas rozmowy naukowiec poznaje smutną historię życia ?swego dzieła?. Godzi się na stworzenie towarzyszki dla potwora, aby jego prześladowca mógł dzielić z kimś swój los. Zrezygnowany twórca opuszcza rodzinę i wyjeżdża do Anglii razem ze swoim przyjacielem. Podczas prac nad żeńską wersja potwora Frankenstein spostrzega śmiejącego się zabójcę zaglądającego przez okno. Wściekły na siebie rozrywa na części swoje kolejne dzieło. Na ten widok potwór odbiega z przeraźliwym wyciem. Od tej chwili życie młodego wynalazcy przeistoczyło się w koszmar. Najpierw znajduje ciało swego przyjaciela przyniesione przez morze, potem potwór morduje jego ukochaną. Wówczas Frankenstein postanowił ścigać potwora, aby dopełnić zemsty za członków swojej rodziny. Pogoń trwała aż do skutych lodem mórz północnych, niestety tam naukowiec umiera na statku człowieka, który go znalazł. Na oczach kapitana statku do umierającego podchodzi potwór i rozpacza nad swym losem mordercy w imię swojej samotności. Słowa, które rzuca na pożegnanie człowiekowi, pełne są smutku i patosu: ?- Lecz wkrótce umrę[?]i tego, co teraz, nie będę już więcej czuł. Już niedługo skończy się moja ciężka niedola. Wstąpię triumfalnie na mój stos ofiarny i z rozkoszą poddam się męce płomieni. Łuna tego ognia zblednie i zgaśnie, a wiatry rozniosą moje popioły i rzucą je w morze. Duch mój będzie spoczywać w pokoju, lub jeśli będzie jeszcze żył, to już nie tak, zaiste. Żegnaj!?(przekład: Henryk Goldmann). Owe zdania wyrażały cały żal i rozpacz zgromadzoną w duszy potwora, który dopiero teraz zrozumiał, co uczynił.
Potwór Frankensteina jest postacią tragiczną, ponieważ stworzono go rękami ludzkimi i odrzucono. Nie rozumiał swojej odmienności i pragnął żyć razem z ludźmi. Bolała go nienawiść ludzka pojawiająca się w każdym człowieku, który go ujrzał. Chciał żyć razem z innymi, a nie czuć się jak zaszczute zwierzę unikające ludzkiego wzroku. Dzięki zapiskom znalezionym w kieszeni płaszcza, w którym uciekł z mieszkania Frankensteina, dowiedział się o istocie, która go stworzyła. Wściekły na ludzi i swojego stwórcę przyrzekł zemstę za to, że stworzył go i pogardził nim. Nie rozumiał, co czyni, gdyż nie pojął różnicy między dobrem a złem. Czuł tylko chęć zemsty i to go zniszczyło. Jest on pierwszą ożywioną lalką, co oznacza, że człowiek zechciał posiadać coś, co jest przynależne tylko i wyłącznie Bogu ? tworzenie życia. Czy
Nie zawsze ?Frankenstein? był brany na poważnie, w roku 1974 ukazała się parodia powieści oraz wcześniejszych filmów o Frankensteinie. Owy film miał tytuł ?Young Frankenstein?(Pol. Młody Frankenstein). Wyreżyserowany został przez Mela Brooksa, twórcę ?Dwunastu Krzeseł? oraz ?Draculi ? wampirów bez zębów? z Leslie Nielsenem.
Motyw tworzenia życia jest bardzo ważny dla człowieka. Naukowcy od dawna pragną stworzyć eliksir nieśmiertelności, wskrzeszać zmarłych i żyć w ciągłej młodości. Możemy mieć jednak wątpliwości co do życia bez śmierci. Mianowicie bardzo szybko stałoby się jasne, że Ziemi grozi przeludnienie. W takim wypadku przestałyby się rodzić dzieci, a ludzie żyliby w nieskończoność. Taki świat pozostałby w jednej formie, a bez zmian upadłby i znikł . Ale czy dzieło człowieka powinno uzyskać życie? Egzystencja tej rzeczy byłaby mizerna i bolesna. Nie potrafimy szanować tworów Boga, niszczymy lasy i prowadzimy wojny. Jak coś, co zostało stworzone przez człowieka miałoby przetrwać wśród takiej nienawiści? Moim zdaniem ludzkość nie powinna bawić się w Boga.
3.Manekiny
Funkcje manekinów na przykładzie ?Jędzy? Elizy Orzeszkowej
Manekiny - nieodłączny element każdej wystawy sklepu z ubraniami. Te lalki, wielkością przypominające człowieka, patrzą na nas zza szyby swoimi pustymi oczami. Manekiny służą także do pracy, a właściwie są wykorzystywane jako modele ludzi. Z manekinem pracuje także bohaterka ?Jędzy? Elizy Orzeszkowej. Jej imię to Jadwiga, a trudzi się szyciem kostiumów i ich naprawą. Do tego zajęcia używa manekina pozbawionego rąk i głowy. Gdy bohaterka budzi się, widzi go i rozmyśla nad jego wyglądem: ?Ta trupiość i nieruchomość obok wyrazistości i pełności kształtów, najbardziej jej nadają w szarym świetle świtu pozór fantastycznego i zupełnie nadprzyrodzonego zjawiska?. Mamy w tym fragmencie kontrast między jaskrawymi barwami sukni założonej na manekina, a trupią bladością i kalectwem nieruchomego pomocnika. Manekin jest przedmiotem, nikt go nie kocha ani nie dzieli się z nim swoimi tajemnicami. Tkwi w samotności na zakurzonych wystawach, mając na celu reklamować założone na niego ubrania.
Rola w społeczeństwie, sens istnienia i kalectwo manekinów
W czasach gdy reklama pokazuje się nam niemal z każdego miejsca, trudno nie zauważyć roli manekina w reklamie. Bądź co bądź jest to idealny człowiek ? potrafi usiedzieć w miejscu, nie je, nie pije, nie trzeba mu płacić ? ideał pracownika! Manekiny wykorzystywane są także przez artystów. Specjalny rodzaj manekina(obrazek obok) służy do oddania pozy człowieka, którą artysta chce namalować. Manekin jest przedmiotem, martwym tworem nieposiadającym rozumu. Własną wolę będzie mógł mieć tylko robot lub android, a one wywodzą się z manekina. Jako przedmiot martwy nie zauważa swego kalectwa, wielokrotnie widzimy oszpecone manekiny, nieposiadające głów, rąk, nóg czy tułowia. Dla samych manekinów to nie problem, bo niby do czego jest im potrzebna głowa, gdy ma prezentować stanik? Można się domyślać, że pusty wzrok manekinów zniknie z tego świata, gdy zastąpi je hologram, lecz jest to jedna z opcji, gdyż nie wiadomo, co może nas czekać w przyszłości.
4. Marionetki/Kukiełki
Ten rozdział dotyczy lalek używanych do wyrażania myśli przez człowieka. Marionetki wykorzystywane są w różnych teatrzykach marionetkowych. Do marionetki są przywiązane linki, którymi porusza człowiek, aby nadać lalce wrażenie życia. Często człowiek twierdzi, że czuje się marionetką. Wyraża poprzez to, że ktoś kieruje jego życiem, podczas gdy on wolałby robić to sam. Jest to spory dylemat, gdy ten, kto nami kieruje, ma dobre intencje i chce jak najlepiej. Niestety nie zawsze wygląda to tak pięknie. O przypadku, gdy człowiek kieruje czyimś życiem, mówi film ?Piła?. Pewien psychopata umierający na raka mózgu postanowił pomóc ludziom. Problem w tym, że robi to dość brutalnie. Mianowicie brzydzi się ludźmi, którzy marnują swoje życie. Za pomocą marionetki ?Jigsawa?(obrazek obok) przekazuje swoim więźniom instrukcje, jak wyjść na wolność. Często kończy się to zgonem jednej z osób. W ten dosadny i brutalny sposób udowadnia ludziom, jak bardzo nie szanowali swojego życia. Film ten nie jest arcydziełem, a jedyną rzeczą, którą ma do zaoferowania, to ogromna brutalność. Przekazuje jednak dosyć ważną prawdę, a mianowicie to, że należy cieszyć się ze swojego życia, ponieważ zawsze może być gorzej.
Czasem może nam się wydawać, że marionetka posiadła własne życie. Takim przypadkiem jest ?Pinokio? Carla Collodi oraz postać z serii komiksów o Batmanie, czyli ?Scarface?. Zajmiemy się historią tego drugiego. Człowiek o imieniu Arnold Wesker trafił do więzienia przez nieporozumienie. Tam spotyka współwięźnia, który posiadał marionetkę o imieniu Woody. Po pewnym czasie Wesker zaczyna rozmawiać z Woodym, który namawia go do ucieczki z więzienia, przy czym wyjaśnia, że jest lalką wystruganą z drzewa, na którym zawisło ponad 100 więźniów. Dając się zmanipulować Woody?emu, Arnold ucieka z więzienia, lecz podczas ucieczki jego współwięzień zarysowuje twarz Woody?ego korkociągiem.
Po ucieczce Wesker przybiera pseudonim ?Brzuchomówca? a swego drewnianego towarzysza nazywa ?Scarface?em?. Od tej chwili rozpoczyna gangsterską działalność. Sam brzuchomówca jest zdrowy psychicznie i słaby w starciu z przeciwnikami, natomiast Scarface ma świetny umysł strategiczny i przekazuje część swych umiejętności brzuchomówcy. Razem potrafią dokonać bardzo zuchwałych przestępstw i często stwarzają spory problem bohaterowi komiksu ? Batmanowi. Scarface epizodycznie pojawił się w grze komputerowej ?Batman Arkham Asylum? . Przykład Brzuchomówcy świetnie pokazuje, jak łatwo możemy dać się zmanipulować. Bez swej lalki Wesker czuje się zagubiony i nie potrafi żyć. Inną sprawą jest to, że bez Scarface?a Brzuchomówca nigdy by nie zszedł na złą ścieżkę.
5. Roboty
Rola i funkcje robota dzisiaj.
Dzisiejsze roboty są wykorzystywane do schematycznej pracy w fabrykach. Wykonują proste prace, niewymagające dużych umiejętności. Stosuje się je także w medycynie, ponieważ robot jest bardzo dokładny i nie może popełnić błędu, podczas gdy chirurgowi może się ?omsknąć ręka?. Taki robot kosztuje sporo pieniędzy, lecz później pomaga w zaoszczędzaniu, ponieważ zmniejsza, zatrudnienie ludzi. Gdy roboty wchodziły do użytku, między ludźmi panowało przekonanie, że odbiorą im pracę. Co niektórzy mieli rację, ale to roboty wykonują najbardziej niebezpieczne prace, więc człowiek nie musi narażać życia w swojej pracy(jeśli pracuje np. w kopalni).
Robot przyszłości w filmach ?Ja, Robot?, ?A.I?, ?Blade Runner?, ?Wall-e?, ?Metropolis? i ?Star Wars?
Roboty już teraz potrafią chodzić i wykonywać proste czynności, co będzie w przyszłości? Pisarze już dawno zaczęli się tego domyślać i stworzyli sporo książek na ten temat. Jedną z najoryginalniejszych w tym gatunku jest ?Blade Runner: Czy Androidy marzą o elektrycznych owocach?? Philipa K. Dicka. W książce znajdziemy bowiem świat po trzeciej wojnie światowej - prawie wszystkie zwierzęta wyginęły a ludzie ulegli zmianom. Większość ludzi wyemigrowała na inne planety, zachętą dla nich było otrzymanie własnego replikanta? sługi. Firma tworząca androidy stworzyła nowy procesor Nexus 6, dzięki któremu roboty właściwie nie odróżniały się od ludzi. Aby powstrzymać zbiegłe maszyny, powołano łowców. Jednym z nich jest bohater książki ? Rick Deckard. Na nieszczęście dla łowcy androidy tak bardzo przypominają ludzi, że łowca zaczyna mieć wątpliwości co do swoich czynów. Wiedziony rozterkami moralnymi stara się rozpoznać, którzy podejrzani są replikantami, a którzy nie. Książka ta ukazuje nam, jak nieostrożnie można postąpić, tworząc kogoś na swój wizerunek. Film pod tym samym tytułem (skróconym do ?Blade Runner?) rozszerza jeden z wątków książki. Mamy tego samego bohatera, ale inną sytuację. Na ziemię przedostało się osiem robotów typu Nexus 6. Po pewnym czasie przypuściły szturm na siedzibę firmy tworzącej androidy. Jeden z uciekinierów? Leon prawie zabija starszego łowcę, wówczas Decard wkracza do akcji. Po wytropieniu i zabiciu Leona łowca zaczyna poszukiwania kolejnych maszyn. Podczas gdy on wyrusza na łowy, dowódca replikantów stara się odnaleźć sposób na przedłużenie swojej egzystencji (roboty żyły tylko cztery lata). W akcie rozpaczy zabija stwórcę androidów i ucieka z budynku firmy W ostatecznej konfrontacji między Decardem a Nexusem 6 przegrywa Decard, lecz cyborg, zamiast go zabić, ocala mu życie. W ostatniej scenie Nexus 6 wypowiada bardzo ważne słowa(patrz. następny podrozdział) i umiera. Podobnie jak w książce żal jest androidów, ponieważ starali się tylko przetrwać. Bardzo duży ładunek emocjonalny zawarty w tym filmie każe się zastanowić nad przyszłością człowieka i rozważyć, czy ludzkość będzie w stanie zatrzymać się, zanim spróbuje stworzyć podgatunek sług.
W animowanym filmie Disneya pt. ?Wall-e? głównym bohaterem jest mały robocik, sprzątający ziemię. Odpadów przekroczyły krytyczną ilość i ludzkość uciekła w kosmos na ogromnym statku kosmicznym, pozostawiając roboty. Wall-e był prawdopodobnie ostatnim robotem na planecie, wydaje się być także dość sentymentalny. W swoim kontenerze mieszkalnym chowa wszystko, co mu się spodoba. Jego ulubionym przedmiotem jest stary musical amerykański. Oglądając go, robot marzy o kimś, z kim mógłby dzielić los. Pewnego dnia odnajduje wśród śmieci zieloną roślinkę. Zabrawszy ją do kontenera, powraca do pracy. Po pewnym czasie na planecie ląduje sonda badawcza o imieniu EVA. W decydującej scenie, na pokładzie statku kosmicznego Wall-e własnym ciałem blokuje właz, aby roślina została wprowadzona, a statek poszybował w stronę ziemi. Robot poświęca własne ?życie?, aby uratować swoją ukochaną EVĘ i wszystkich ludzi. Wall-e przedstawia robota, który uzyskał uczucia, choć jego twórcy nie przewidzieli takiego obrotu sprawy. Bohater ?zaraża? uczuciami inne maszyny, które pracują na statku. Ostatecznie Wall-e i EVA przedstawiają najczystszą miłość, jaka kiedykolwiek może zaistnieć, ponieważ najważniejszym gestem w tej miłości jest trzymanie się za rękę. W dzisiejszych czasach pojęcie ?miłości? opiera się na gestach bardziej dosadnych.
Pierwszym filmem o robocie było wydane w 1927r. ?Metropolis?. Jego historia rozgrywa się w futurystycznym mieście ? Metropolis. Ludzie podzieleni są na dwie kasty: intelektualistów oraz robotników. Między kastami wybucha sprzeczka o przywileje. W pewnym momencie szalony naukowiec stwarza sobowtóra Marii ? jednej z przedstawicieli kasty robotniczej. Sobowtór okazuje się złym tworem i rozpoczyna siać chaos w mieście. Na przykładzie tego filmu można wywnioskować, ze linia pomiędzy stworzeniem czegoś dobrego i czegoś potwornego jest bardzo cienka. Dzieło człowieka, podobnie jak we ?Frankensteinie?, czuje tylko zło i tym żyje. Warto zastanowić się nad głupotą ludzką, przez którą niewinni cierpią. Jednocześnie sama maszyna nie jest świadoma swych czynów, przez co ciężko nazwać ją winną jej czynów.
Ważna rolę odegrały roboty w jednej z najbardziej rozpoznawalnych sag filmowych świata ? ?Star Wars?. W 4 części(pierwszej wydanej) pt. ?New Hope? dwa roboty, C3PO i R2D2, wykonują misję ważną dla całego wszechświata. Znalazły się one w posiadaniu tajemnych planów stacji kosmicznej i miały za zadanie przekazać je Obi Wanowi Kenobi . Roboty te posiadały własny rozum, choć tylko C3PO posiadał głos. Był dosyć elokwentny jak na robota. R2D2 zaś był robotem- przyjacielem, wykonywał wiele różnych umiejętności przydatnych w walce oraz ratował bohaterów z wielu opresji. Umieszczenie robotów na pierwszym planie było dość ryzykowne, lecz George Lucas świetnie ich wykreował czyniąc jednymi z najlepiej rozpoznawalnych robotów na świecie.
Mniej optymistyczną wizję świata z robotami miał reżyser filmu z 2004r. pt. ?Ja, Robot?. Według filmu w roku 2035 robot będzie integralną częścią każdej rodziny. Gdy jednak dochodzi do zamordowania jednego z naukowców, detektyw prowadzący śledztwo zaczyna podejrzewać o morderstwo robota. Z pozoru niewinna teoria przerodziła się w ogólno światowy spisek, mający na celu zawładnąć ludzkością. Osobą za to odpowiedzialną był zbuntowany komputer przeprogramowujący wszystkie roboty. Film ma na celu przekonać nas, że zabawa w Boga może się skończyć tragicznie, a roboty zniszczą ludzkość i zawładną ziemią. Motyw tworzenia życia pojawił się już wcześniej zarówno we ?Frankensteinie?, jak i w ?Łowcy Androidów?. Oto kolejna przestroga dla naukowców.
Jednak najbardziej wzruszającym filmem o robocie był i jest ?A.I Sztuczna Inteligencja?. Przyszłość. Wielka korporacja tworzy roboty podobne do ludzi, w tym także dzieci. Rodzice, których dziecko zapadło w śpiączkę, kupują robota. Mały robot o imieniu David zachowuje się jak prawdziwe dziecko, boi się, kocha, odczuwa emocje. Problemy rozpoczynają się, gdy wcześniejszy syn ? Martin, budzi się ze śpiączki. Szczęśliwi rodzice zapoznają dwóch chłopców. Prawdziwy chłopak śmieje się z robota, stara się udowodnić swoją wyższość nad androidem. W czasie urodzin prawdziwego chłopaka, David wpada do basenu razem z Martinem, ciągnąc go na dno. Po tym incydencie matka chłopców postanowiła odwieźć Davida, jednak podczas podróży zmienia zdanie i zostawia chłopca w lesie, zamiast odwieźć go do fabryki. W tym momencie robot rozpoczyna swą wędrówkę, wyrzucony z domu. Za kompana ma elektrycznego misia, poznaje zło na tym świecie i sposób, w jaki ludzie traktują roboty. Destrukcja robotów i ogromne złomowiska nieruchomych ciał ? to wszystko widziały oczy małego dziecka-robota. David był przekonany, że jeśli odnajdzie błękitną wróżkę i poprosi ją, żeby zamieniła go w prawdziwego chłopca, to będzie mógł powrócić do domu. Ważnym elementem jest ?festiwal krwi i kości? organizowany przez ludzi. Polegał on na wyłapywaniu robotów i niszczeniu ich w jak najbardziej brutalny sposób. Obrazuje on głupotę ludzką - bo po co tworzyć coś, jeśli pała się do tego nienawiścią?.
Opowieść ta powinna nas pouczyć, że należy szanować życie, a tylko utwierdza nas w przekonaniu, że człowiek jest z natury zły. Roboty miały w sobie więcej człowieczeństwa, niż ludzie ?A.I Sztuczna Inteligencja? jest powiązana z ?Blade Runnerem? pewnym ważnym szczegółem. Mianowicie w obu tych filmach ludzie traktują roboty jak śmieci. Różnicą jest jednak to, że w ?A.I? roboty są uległe i jedyną ich szansą na przeżycie jest ucieczka, natomiast w ?Blade Runnerze? replikanci starają się walczyć. Dla wolności zabijają swojego właściciela i uciekają. Oba filmy niosą bardzo ważne przesłanie: ludzkość odrzuca to, co jest inne. Tak było w przypadku rasizmu i tak samo będzie z robotami. Starajmy się szanować odmienność, bo inaczej odwróci się to przeciwko nam.
Czy robot może mieć uczucia?
W poprzednim podrozdziale czytaliśmy o filmie ?Blade Runner?. Jest on doskonałym przykładem rozterek moralnych robotów, w tym wypadku jednego z replikantów ? nexusa 6. Gdy Rick Decard zaczynał spadać z ostatniego piętra, nexus 6 złapał go i wciągnął na górę. Tam posadził go opartego o metalowe wywietrzniki. Rick widział półnagiego, zakrwawionego szaleńca trzymającego białego gołębia w dłoni przebitej ogromnym kolcem. Ów android siada obok niego i patrząc mu prosto w oczy, wymawia słowa:
- ?Widziałem rzeczy, w które wy ludzie byście nie uwierzyli? statki bojowe w ogniu, w pobliżu Oriona? refleksy światła w mroku, koło TenHauser Gate? wszystkie te chwile znikną w czasie? jak łzy w deszczu? pora umrzeć?
Po tych słowach umiera, wypuszczając z dłoni białego gołębia. Zastyga ze spuszczoną głową, wśród deszczu, a woda kapie mu z twarzy niczym najprawdziwsze łzy. Scenę tę nakręcono przepięknie, a nastrojowa muzyka podkreśla podniosłość obrazu. Piękne wyobrażenie równie pięknego końca. Żaden film wcześniejszy czy późniejszy od ?Blade Runnera? nie ukazał robotów w ten sposób. Najbliżej do niego ma animacja Disneya pt. ?Wall-e?. Sam przekaz owej sceny jest prosty i klarowny: nawet coś, czym gardzisz, może widzieć i zrozumieć piękno. Nie warto bezmyślnie zabijać, nawet jeśli jest to sztuczne.
[media=]
6. Cyborgi
Kim jest Cyborg i czym odróżnia się od ludzi
Cyborg to robot okryty żywą tkanką podobną do ludzkiej bądź człowiek z wmontowanym implantami. Sens stworzenia implantów można łatwo zrozumieć, mianowicie zawsze może się człowiekowi zdarzyć przypadek, wskutek którego oślepnie lub straci część ciała. Dla takiej osoby implant jest prawdziwym ratunkiem. Zastąpi utraconą nogę, przywróci wzrok, polepszy słuch, zastąpi serce ? uratuje człowieka. Jednak pomiędzy człowiekiem z implantami a cyborgiem jest zasadnicza różnica: cyborgiem zostaje nazwany ktoś, kto chcąc stać się niezniszczalny, nadużyje implantów, np. specjalnie zastąpi własne, zdrowe oko na rzecz elektrycznego pozwalającego widzieć w podczerwieni. Tacy ludzie pojawiają się jak na razie tylko w powieściach i filmach science ? fiction. Roboty okryte żywą tkanką nazywane cyborgami zostaną omówione w następnym podrozdziale. Dobrym przykładem zalet i wad posiadania implantów jest gra ?Bioshock?. W owej grze gracz miał okazje zdobywać nowe implanty dające mu nadludzkie moce, jak telekineza, miotanie ogniem itp. Szkopuł w tym, że do posiadania implantów wymagane było zdobycie specjalnego płynu nazywającego się ADAM. Pozyskiwało się go ze ślimaków żyjących na dnie morza(akcja gry toczy się w podwodnym mieście). Niestety ADAM wymagał nosiciela, ponieważ niszczył się, będąc odizolowany od ciała. Jako nosicielki stworzono małe dziewczynki noszące wielkie strzykawki, za pomocą których wyciągały substancję z ciał. W ich organizmach umieszczony był pasożyt, który przerabiał pozyskaną substancję na ADAM. Gracz miał wybór: mógł uratować dziewczynkę, pozyskując przy tym małe ilości ADAM, ale mógł także zabić dziewczynkę, wydobywając z niej pasożyta, uzyskując ogromne ilości ADAM. Z jednej strony każdy wolałby ocalić małe dziecko, ale jednocześnie mieć się czym bronić przed opętanymi mieszkańcami podwodnej utopii. Jeżeli gracz zabijał każdą dziewczynkę, gra kończyła się w połowie, natomiast gdyby zabił tylko jedną dziewczynkę, a resztę uratował, gra toczyła się dalej(było to powiązane z wydarzeniami fabularnymi). Po raz kolejny możemy przekonać się o tym, że okrucieństwo zawsze prowadzi do zguby. Jak może czuć się człowiek zagubiony w wielkim, podwodnym mieście opanowanym przez szaleńców i maszyny? Co jeśli implanty, zwane plazmidami, są jedyną obroną przed wrogami? Czy zabijanie dziewczynek w imię przetrwania jest dobre? Nie wiadomo. Mamy w grze oczywiście pewne osoby , które pomagają nam wybierać. Nasz przewodnik ? Atlas radzi nam zabijać dzieci, tłumaczy to nazywając je sztucznymi ?frankensteinami? dr Tanenbaum. Jego przeciwnikiem jest właśnie wspomniana dr Tanenbaum ? stworzycielka ?Little sisters?, czyli dziewczynek. Pragnie ona naprawić swój błąd i odzyskać wszystkie dzieci chodzące po Rapture ? podwodnym mieście. Zachęca nas do ratowania maluchów i zapewnia o nagrodzie za ratunek. Musimy wybrać ? poświęcenie życia dziewczynki czy uratowanie jej? Sam wybór pokazuje nasze prawdziwe ?ja? - czy jesteśmy potworem, czy bohaterem.
Cyborg zabójca i cyborg opiekun w filmach Jamesa Camerona ?Terminator? oraz ?Terminator 2: Dzień sądu?
Przyszły twórca ?Avatara? ? James Cameron stworzył cztery filmy o terminatorze. Fani twierdzą, że cykl skończył się na drugiej części i mają poniekąd rację. O ile pierwsze dwa filmy były fenomenalne, o tyle kolejne dwa wydawały się być tragiczne, dlatego naszą uwagę skupimy tylko na pierwszych dwóch częściach. Pierwszy ?Terminator? powstał w 1984r. i wywołał prawdziwą burzę. Oto mamy 2035r. i świat jest opanowany przez komputer SkyNet. Ludzkość została zaatakowana, a ostatnie oddziały ludzki walczą o życie pod dowództwem Johna Connora. Ich wrogiem są maszyny bojowe SkyNet?u oraz najgorsze z nich ? terminatory. Te roboty zostały stworzone, aby wyniszczyć do końca ludzkość. Z wierzchu posiadają żywą tkankę, a w środku metalowy szkielet. Są niezniszczalne i tylko psy potrafią odróżnić je od człowieka. Jeden z takich terminatorów został wysłany w przeszłość, aby zlikwidować Sarę Connor ? matkę przyszłego dowódcy. Zaraz za terminatorem przeteleportował się członek oddziału ludzi, aby uchronić Sarę przed Terminatorem. W rolę terminatora wcielił się Arnold Schwarzenegger. Film bazuje na prostym schemacie ucieczki Sary przed terminatorem. Finalnie terminator zabija komandosa z przyszłości, ale daje się złapać w pułapkę i ginie zmiażdżony przez gigantyczną prasę. Film pokazuje niebezpieczeństwo, jakie niesie ze sobą tworzenie nowych technologii.
Druga część Terminatora zatytułowana ?Dzień Sądu? jest nieco bardziej optymistyczna. Oto do przeszłości SkyNet wysyła kolejnego cyborga, ale nowszego typu. Ocaleni wysyłają w przeszłość przeprogramowanego terminatora starszej generacji (w tej roli nadal Arnold Shwarzenegger) jako opiekuna Johna Connora. Ważnym elementem filmu jest kłótnia pomiędzy Sarą Connor a jej synem. Sara koniecznie chce zniszczyć opiekuna, podczas gdy jej syn twierdzi, że bez niego nie dadzą rady. Ostatecznie przeważa słowo syna i terminator na stałe pomaga rodzinie Connorów. Podczas ucieczki przed nowym modelem John Connor uczy terminatora co to jest śmiech, rozmowa, stara się wyjaśnić mu działanie emocji. Terminator natomiast dziwi się, dlaczego ludzie płaczą. W ostatecznej rozgrywce pomiędzy terminatorami udaje się zgładzić nowszy model, lecz aby na świecie nie pozostała żadna nowa technologia, terminator opiekun dobrowolnie schodzi do kadzi roztopionego metalu. Jest to bardzo ofiarny gest i pokazuje, że człowiek może czegoś nauczyć maszynę, a ona będzie mu za to wdzięczna. Poznając nowe zachowania i uczucia, terminator zaczyna przypominać człowieka. Maszyna do zabijania zaczyna się uśmiechać i rozmawiać. Jeżeli roboty potrafiłyby przyjmować od ludzi złe cechy, takie jak nienawiść, złość i chęć zemsty, to dlaczego nie mogłyby przyswoić sobie dobrych cech? Wyobraźmy to sobie ? dwa oddzielne istnienia: robot i człowiek, żyjące obok siebie w zgodzie. Nierealne? Być może, ale zawsze jest nadzieja na taką przyszłość. Człowiek nie potrafi nawet żyć sam ze sobą, a dowodem na to są wojny. Jak mielibyśmy żyć obok maszyny, jeżeli nie potrafimy pogodzić się między sobą?
Między tymi dwoma filmami możemy odczuć pewien kontrast. Mianowicie w pierwszym filmie terminator był bezwzględnym zabójcą, mordującym każdego, kto stanął mu na drodze do celu. Druga część przedstawiała opiekuna nie wyrządzającego krzywdy ani jednemu człowiekowi. Dlaczego w przeciągu siedmiu lat tak bardzo zmienił się wizerunek terminatora? Cóż, możemy przypuszczać, że pierwsza część narobiła sporo kontrowersji i reżyser przestraszył się działań prawnych. Inną opcją jest założenie, że pierwsza część miała bardzo pesymistyczne przedstawienie przyszłości. Może ekipa postanowiła ukazać przyszłość w nieco jaskrawszych kolorach? Tego się prawdopodobnie nie dowiemy.
7. Zakończenie
Jaka przyszłość czeka lalki?
Na chwilę obecną lalka oznacza albo lalkę ?Barbie?, albo plastikowego niemowlaka poruszającego się mechanicznie. Coraz rzadziej w krajach wysoko rozwiniętych możemy spotkać dziecko chodzące wszędzie z małą szmacianą lalką. Niegdyś wszechobecne, dzisiaj raczej rzadko spotykane. Rolę lalek pełnią teraz gry komputerowe. Dla dziewczynek ?The Sims? ? czyli symulacja życia, a dla chłopaków gdy akcji jak np. seria ?Call of Duty? (działania wojenne w różnych czasach). Taka jest prawda i trzeba się z nią pogodzić. Inne standardy wyznaczają obecnie reklamy. Aby być respektowany w swoim otoczeniu, trzeba mieć modne ubrania, styl, słuchać muzyki, którą słuchają nasi rówieśnicy . Najgorzej to wygląda w USA, gdzie małe dziewczynki są poddawane operacjom plastycznym jak np. wycinanie dolnych żeber, aby w przyszłości dziewczyna miała ?talię osy?. Oczywiście nie jest to decyzja dziewczynki, tylko jej rodziców, którzy traktują swoje dziecko jak lalkę. W pogoni za pieniędzmi zapominamy o prawdziwych wartościach, a jedną z tych wartości jest właśnie lalka ? symbol dzieciństwa.
Humorystyczne spojrzenie w przyszłość dzięki twórczości Stanisława Lema
Na szczęście nie musimy się doczekać apokalipsy takiej jaka jest pokazywana w ? Terminatorze?. Świat wcale nie musi zostać zniszczony i zdeptany przez metalowe podeszwy bojowych cyborgów. Być może roboty postanowią opuścić Ziemię i zamieszkać na innej planecie. Tak jak opisywał to Stanisław Lem: we wszechświecie jest cała masa planet i na pewno pomieścimy się razem z robotami w jednej galaktyce. W twórczości Lema można zauważyć , że cechy robotów są podobne do ludzkich, lecz także odpowiednio wyolbrzymione. Tworzy to niesamowicie komiczne połączenie cech ludzkich z postacią robota. Jak będzie naprawdę? Myślę, że niedługo się dowiemy?.
**********
No i tak to wygląda - za tą pracę otrzymałem 48 pkt (na 50 chyba) ale rozłożyłem się na rejonach 
Dla każdego, kto zaliczył cały tekst - 
4 komentarze
Rekomendowane komentarze