Europejski Czołg Podstawowy cz.1- Przymiarki 

     Lata pięćdziesiąte dwudziestego wieku- początek Zimnej Wojny. Na zachód od Berlina- NATO, na wschód- Układ Warszawski. Europa staje się najbardziej zmilitaryzowanym obszarem kuli ziemskiej. Od tego czasu produkcja sprzętu wojskowego zaczyna zauważalnie rosnąć, a na badania z zakresu techniki wojskowej obydwie strony przeznaczają coraz to większe sumy. Nikt nie ma wątpliwości, że trzeba przygotować się na kolejny konflikt- faszyzm zastąpiły komunizm oraz imperialistyczny kapitalizm (w zależności od tego, po której stronie "Żelaznej Kurtyny" żyjemy).

Lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte to również czas, gdy do regularnej służby wprowadzano takie nowinki jak śmigłowce, samoloty odrzutowe, rakiety balistyczne czy pierwsze, wojskowe komputery. To wreszcie okres kiedy technika lat trzydziestych i czterdziestych musi zostać zaadaptowana do warunków nowoczesnego pola walki. Wozy bojowe koncepcyjnie skorzystały na doświadczeniach z II wojny światowej. Następowała stopniowa unifikacja sprzętu- zamiast pięciu, różnych modeli produkowano jeden, który stopniowo ulepszano i po jakimś czasie zastępowano pojazdem o generację wyższym.

Dotychczas to Stany Zjednoczone zaopatrywały NATO w sprzęt wojskowy. Wraz z odzyskaniem potencjału przemysłowego przez RFN i Francję (a także reaktywacji niemieckich sił zbrojnych pod postacią Bundeswehry) zaczęto rozważać produkcję własnych systemów uzbrojenia w zakładach położonych na terenie państw macierzystych. Taka decyzja z pewnością wpłynęłaby korzystnie na sektor przemysłowy. Druga połowa XX wieku to okres bardzo niespokojny- upadek imperiów kolonialnych doprowadził do powstania wielu nowych organizmów państwowych na terenach Afryki i Azji. Było tylko kwestią czasu, aż tłumione dotychczas przez europejczyków antagonizmy przerodzą się w otwarte konflikty. Dla każdego producenta uzbrojenia taka sytuacja równa się otwarciu potencjalnych, nowych rynków zbytu. Można zaoferować modele i rozwiązania całkiem nowe lub, co zdarza się zdecydowanie częściej, pozbyć się egzemplarzy zalegających na magazynach lub wycofywanych z linii. W ten ostatni sposób skończyła większość sprzętu użytkowanego przez niemiecki Wehrmacht- popłynęła do postkolonialnej Afryki i na Bliski Wschód.

Prototyp "Standard Panzer"

     Wracając do tematu wewnątrzeuropejskiej współpracy wojskowej. Wraz z rozwojem techniki zmieniały się stopniowo wymagania stawiane przed wozem bojowym nowej generacji. Tak samo jak w latach przedwojennych, koncepcja wykorzystania czołgów na polu walki i parametry taktyczno-techniczne projektowanego pojazdu nie były jednakowe w RFN i Francji. Każdy oczekiwał czegoś innego, a efektem było przedłużanie się wstępnych prac projektowych.

Wreszcie, w roku 1955 wojskowi doszli do porozumienia i zapowiedziany został program "Euro Panzer", przemianowany następnie na "Standard Panzer". Planowano zbudować czołg lekki i szybki, a zatem słabo opancerzony. Konstruktorzy argumentowali swój wybór stwierdzeniem, że klasyczny, jednorodny stalowy pancerz nie jest w stanie zapewnić odpowiedniego stopnia ochrony przeciwko wchodzącym do powszechnego użytku PPK (przeciwpancerny pocisk kierowany). Koncepcja zakładała, że przeżywalność załogi zapewni w obecnych warunkach jedynie wysoka mobilność. Ogromną niekonsekwencją pozostawał fakt, iż uzbrojenie zasadnicze (armata) miało być pozbawione układu stabilizacyjnego. W efekcie tego zabiegu czołg tracił możliwość rażenia celów w trakcie poruszania się. Aby zaatakować przeciwnika należało zatrzymać wóz, co z pewnością uczyniłoby "Standard Panzera" łatwym celem.  W skrócie: planowano skonstruować nowoczesny pojazd, posiadający jednocześnie najważniejsze wady swoich drugowojennych poprzedników- niewystarczające opancerzenie i znikomą celność przy strzelaniu w trakcie jazdy.

Amx-30

W roku 1963 doszło do rozdzielenia programu. Na bazie wniosków wyciągniętych z prac projektowych każdy z członków postanowił wyprodukować własny wóz. We Francji objawił się on pod postacią czołgu AMX-30, w RFN jako LEOPARD 1. Francuzi postawili na mniejszą masę i system kierowania ogniem. Niemcy zdecydowali się na odporniejsze opancerzenie i brak jakiegokolwiek wspomagania systemów uzbrojenia. Wraz z upływem lat obydwa pojazdy otrzymywały stosowne pakiety modernizacyjne. Czołgi korzystały ze 105 mm armaty gwintowanej (Leopard- L7A3 produkcji Royal Ordnance a AMX-30  CN-105-F1 produkcji GIAT).

AMX'a wyposażono w coraz lepsze systemy kierowania ogniem (umożliwiające prowadzenie walki nocą), usprawniono jednostkę napędową (przystosowanie do działań na terenach pustynnych) oraz wzmocniono ochronę (między innymi poprzez montaż kaset ERA (pancerz reaktywny)). Ostatnie usprawnienie tylko częściowo rozwiązało problem niskiej odporności wozu. AMX-30 jest przez wielu uznawany za najsłabiej opancerzony czołg średni okresu Zimnej Wojny.

Leopard w czasie swojego "cyklu życia" otrzymał 6 pakietów modernizacyjnych. Większość z nich to kosmetyczne poprawki pancerza i dodawanie brakującego, istotnego wyposażenia. Stopniowo unowocześniano niemiecki czołg poprzez dodanie stabilizacji armaty (wersja 1A1) czy systemu kierowania ogniem (1A4). Wersja 1A4 to ostatni, produkowany seryjnie model- pojazd posiadający optymalną ochronę i korzystający z SKO. 1A5 i 1A6 to starsze wozy poddawane odpowiednim modyfikacjom i powoli wycofywane z linii (czyt. odsprzedawane innym krajom NATO).

Leopard 1

Źródła:

Alan K. Russel "CZOŁGI I POJAZDY WSPARCIA"

Nowa Technika Wojskowa 1/2018