Mój pierwszy kontakt z książką ?Gottland? Mariusza Szczygła odbył się z przymusu. Na zajęciach ?Polska szkoła reportażu? mieliśmy wybrać jedną książkę reporterską i ocenić warsztat dziennikarski autora. Szybko przymus zamienił się w czystą przyjemność obcowania z majstersztykiem dotyczącym postaci z kultury Czech. Jak to wyglądało z filmem będącym luźną adaptacją książki?

Film przedstawia tematy poruszone przez Szczygła w książce, czyli historie Baty, Lidy Barovej, pomnika Stalina, Zdenka Adamca i Kirchbergera. Dowiadujemy się, że w Zlinach, mieście stworzonym przez Batę (tam stawiał hale produkcyjne i budował osiedla dla robotników) nadal istnieje fabryka butów, funkcjonująca jak w czasach Baty. Maszyny są nieco nowocześniejsze, ale system pracy jest taki sam. Pracownicy przyznają, iż jest to monotonna robota. Fragment o słynnej aktorce Lidzie Barovej, która była kochanką Goebbelsa, przez co była szykanowana po objęciu władzy przez reżim komunistyczny. W tej części filmu pojawia się inscenizacja rozmowy Barovej z Otakarem Vavrą, który kręcił dokument o aktorce (nieukończony). Twórcy posiłkują się także fragmentami nagrań z tego dokumentu. Wyznania aktorki wywierają ogromne wrażenie! Jedyną część ?Gottland? przy której pojawia się uśmiech na twarzy jest ta o budowie z zburzeniu pomnika Józefa Stalina w centrum Pragi, oraz o funkcjonowaniu ruin. W latach 90. odbywały się tam imprezy, często prostytutki sprowadzały w to odosobnione miejsce klientów. Nieopodal, za drzewem postulowano postawienie pomnika Michaela Jacksona. Autorka pomysłu opowiada o swojej inicjatywie i o reakcji z jaką się spotkała. Widzimy też sobowtóra Jacksona śpiewającego jedną z piosenek dokładnie w miejscu, w którym stał pomnik Stalina.

Zdenek Adamec podpalił się w Pradze w 2003 roku. Autorzy filmu opowiadają i jego historię ? był nieśmiałym, inteligentnym uczniem ze zdolnościami informatycznymi. Swoimi poglądami dzielił się na forach internetowych, a według niego nasze czasy nic sobą nie prezentują, dla ludzi liczy się tylko pogoń za pieniądzem.

Natomiast o słynnym pisarzu Kirchbergerze opowiadają nam jego dwie córki przez Skype'a, w dodatku animowanego. Realizacja tego pomysłu wyszła wspaniale! Ponadto autorzy pokusili się o stworzenie osobnej animacji do jednego z opowiadań Kirchbergera o żołnierzu na wojnie w Korei.

Twórcy filmu, studenci praskiej szkoły filmowej FUMA: Bohdan Blahovec, Klara Tasovska, Lukas Kokes, Petr Hatle, Rozalie Kohoutova, Viera Cakanyova i Radovan Sibrt, korzystają z różnych form: filmu dokumentalnego, niekiedy wzbogaconego inscenizacją i animacji. W dodatku robią to płynnie i zręcznie. Świetnie zrealizowano pracę kamery zwłaszcza w historii Baty ? kamera sunie w prawo, pokazując kolejne etapy produkcji butów. W jednym momencie, gdy aktorka grająca Barovą i odtwórca roli Vavry się spotykają występuje problem z synchronizacją dźwięku i obrazu, jednak nie przeszkadza to w odbiorze, gdyż film jest z polskimi napisami.

Film ?Gottland? jest tak dobry jak książka. Co prawda oba media operują innymi środkami wyrazu, jednak za ich pomocą realizują swoje cele ? dają odbiorcy do myślenia, jednocześnie oddziałując na jego emocje. I o to w kulturze chodzi!