Wpis opublikowany przez ...AAA...
1622 wyświetleń
Panowie bracia!
23 użytkowników zagłosowało
-
1. Jak zareagować w obliczu zerwania unii?
-
Młody Stanisław musi za wszelką cenę odzyskać pełnoprawne dziedzictwo!12
-
A po co nam oni? Zwróćmy się na zachód!7
-
Kontynuujmy politykę wschodnią w przyjaźni z Ostrogskim!3
-
- Zaloguj się lub zarejestruj, aby zagłosować w ankiecie.
Ku Wielkiej Rzeczpospolitej
Odcinek II
1409-1447
Najazdy tatarskie i haracz dla chana, przez kilka lat nie pozwoliły Władysławowi Jagielle na prowadzenie aktywnej polityki. Król dobijał jednak pięćdziesiątki i był gotów podjąć wszelkie ryzyko, byle tylko wypełnić swą życiową misję. Za taką uważał on zgnębienie Zakonu Krzyżackiego, od niemal półtora wieku niepokojącego północne rubieże Wielkiego Księstwa.
Upragniona wojna znalazła władcę sama. W roku 1409 polscy panowie włączyli się do szerokiego konfliktu, za sprawą namów domu habsburskiego. Moment ten, w połączeniu z przypuszczalnie słabą dyspozycją państwa, sprowokował do napaści Krzyżaków wraz z sojuszniczą Brandenburgią. Rozpoczęła się wielka wojna z Zakonem 1409-1411.
Do kluczowej bitwy doszło w okolicy Płocka, gdzie 16 tysięcy rycerstwa prowadzonego osobiście przez Jagiełłę, starło się z 12 tysiącami zaciężnych wojów niemieckich. Po zaciętym, wielogodzinnym boju chorągwie krzyżackie zaczęły uchodzić na północ, w kierunku Warmii. Niedobitki wraz z odwodami doścignięto i okrążono na polach Grunwaldu i Stębarku. Tam też zginęła większość zakonnych dostojników i zdobyto wszystkie chorągwie.
Litwinów jazda prze nawałnicą,
Piechota polska, żmudzka konnicą.
Zbrojne rycerstwo, dobrzy szermierze,
Są Matki Boskiej wiernym żołnierzem.
Walka, gonitwy i ciężkie boje,
Masz li Krzyżaku za krzywdy moje.
I gniew jak burza rozdarł pancerze,
Mocą niezłomną kipiącą w wierze.
Przeszli przez hufce i pułki zbrojne,
Zastępy lekkie ludziami rojne.
A śmierć skrzydłami zgarnęła ino,
Krzyżackie zbrodnie - z ich buty winą.
Spełniwszy swoje przyrzeczenie - w sposób nagły - wraz z początkiem następnego roku, zmarł Władysław II. Jego syn i imiennik, do czasu swej nieletności musiał pozostawić opiekę nad Królestwem i Wielkim Księstwem w rękach krakowskich dostojników.
Niewiele mniejszą bitwę niż Polacy stoczyli Litwini na Kujawach, pokonując oddziały brandenburskie. Niemcy okazali się nie tacy straszni jak ich malowano - do końca roku 1410 zachodni sąsiad Polski został zmuszony do całkowitego wycofania się z konfliktu i zerwania traktatów wiążących go z wielkim mistrzem.
Pokój z upokorzonymi Szpitalnikami zawarto w Toruniu. Ziemia chełmińska, Warmia, Mazury i nade wszystko Pomorze Gdańskie miały przejść pod stałe panowanie dynastii Jagiellonów. Utrata Gdańska, jednego z najświetniejszych portów ligi hanzeatyckiej, miała się okazać początkiem końca potęgi krzyżackiej.
Mieszczanie gdańscy nie odwzajemniali entuzjazmu, wszczynając silną rebelię, którą gasić musiała większa część koronnego wojska. A był to jedynie przedsmak kryzysu powracającego ze wzmożoną siłą. Nikt nie śmiał oczerniać utytułowanego nieboszczyka, ale dla rady regencyjnej jasnym było, że Jagiełło gospodarował królewskim skarbcem co najmniej nierozsądnie. Okazało się, że za wielkimi gloriami stały wydatki ponad miarę Korony. Niewypłacony żołd, wzrastająca inflacja i żądający daniny chan, zmusiły możnych do zadłużenia państwa.
Gdy po kilku latach nieudolnych rządów rady regencyjnej Polska nie była w stanie uregulować zobowiązań, oddano stery w ręce niezwykle utalentowanego administratora - Igora Rzewuskiego. Biskup krakowski nie był cudotwórcą, jednak w sposób zdecydowany wprowadzał nawet najboleśniejsze reformy. Jego najważniejszym osiągnięciem zdaje się powołanie Rady Monetarnej - specjalnego ciała czuwającego nad wartością monety i poziomem inflacji (przyjęcie doktryny: bank narodowy).
Władysław III Jagiellończyk, zasiadł oficjalnie na tronie latem roku 1417. Syn Jagiełły i Anny Luksemburskiej stał przed poważnymi wyzwaniami i powszechnie się obawiano, że przez wzgląd na młody wiek oraz przeciętne zainteresowanie polityką, nie da on sobie rady.
Na sejmach wśród bojaźliwej szlachty wykształciło się stronnictwo proluksemburskie, opłacane szczodrze przez cesarza Viktariona I i wspomagane przez jego siostrę, wdowę po Jagielle. Doprowadzili oni do kolejnego mariażu polsko-czeskiego oraz zerwania paktów z Austrią.
Wady te niosły za sobą jeden pozytyw - niegasnące zaangażowanie kardynała Rzewuskiego, mogącego kontynuować swe reformy. Władca stał się na tyle podatny na szepty doradcy, że temu na rękę było umocnienie jego pozycji (+1 do centralizacji). Do końca dekady Polska konsekwentnie nie mieszała się w żadne konflikty, co pomogło wygasić ostatnie ośrodki buntowników i wreszcie spłatę wszystkich długów Jagiełły.
Władysław III wyłamał się z biskupiej polityki dopiero po okrzepnięciu, w siódmym roku swoich rządów, włączając się do sporu Duńsko-Szwedzkiego. Znaczącym epizodem była nowa wojna z Krzyżakami, nazywana dla odróżnienia małą wojną. Nieprzypadkowo, bowiem państwo zakonne nie stawiło większego oporu, poddając raz za razem kolejne twierdze.
Na mocy II pokoju toruńskiego z roku 1426, Żmudź przeszła w ręce litewskie, a Polsce przypadła Kurlandia z portem w Memlu. Od tego momentu, aż do lat '40 Jagiellon prowadził spokojną, wręcz ospałą politykę, dając działać Igorowi Rzewuskiemu. Nie mogło być zresztą inaczej, przy całkowitym braku porozumienia podzielonej szlachty.
Pojawiła się jednak iskierka nadziei. Oto, zaraz po pokonaniu króla węgierskiego, na Tatarów wyruszył osobiście Święty Cesarz. W głowie króla, który nie widział dotąd sposobności na ujarzmienie diabłów wschodnich zaświtała nieśmiała myśl ataku. Czym prędzej zwołał pospolite ruszenie i wyruszył spod Krakowa.
Podczas obozowania na Podkarpaciu zdarzyła się jednak rzecz straszna! Epidemia, najpewniej cholery spustoszyła armię i... dosięgła samego Władysława. Władca zmarł dokładnie 30 stycznia 1447 roku a jego ciało przewieziono na Wawel. W tym samym czasie, jeszcze nim ostygł trup Jagiellona, zawiązała się na Wielkim Księstwie konfederacja pod komendą potężnego rodu Ostrogskich. Głowa rodziny - Zygmunt - korzystając z kompletnego zdezorientowania koroniarzy i małoletności prawowitego dziedzica Stanisława, przekonał bojarów do przekazania mu korony, a tym samym do zerwania unii personalnej łączącej oba kraje. Błyskawicznie, zaraz po koronacji w Wilnie, Zygmunt Ostrogski poprowadził litewskie zastępy na południe.
Tymczasem w Polsce stery przejęła rada regencyjna...
Polska i Litwa w roku 1440 (podświetlono nabytki terytorialne).
15 komentarzy
Rekomendowane komentarze