Spaczona Przestrzeń

Kwestia moralnego obowiązku wiąże się z pojęciem powinności w byciu człowiekiem i, w związku z tym, uznanie pewnych akcji za niegodne człowieka. Jest to jednak pojęcie rozmyte, niejednoznaczne i zależne od kontekstu historycznego i kulturowego, jednak pewne jej aspekty widać w prawie (np. płaca minimalna, określone warunki pracy podlegające kontroli), ale ludzie i na to znaleźli wyjście (umowę na dzieło) i koniec końców płacą tyle, ile muszą, by wybrać minimalny koszt w zapewnieniu pełnej ekipy pracowniczej. Jeśli jednak dzięki ich pracy zarabia się więcej, to można albo ich olać i narazić się na strajk, po którym wymienia się całą ekipę, albo dać jakieś podwyżki (mało realne, zwłaszcza przy napływie zasobów ludzkich z Azji) jako zachętę do kontynuowania takiego poziomu pracy. Niestety, przy takiej pustce, której doświadczają osoby zmuszone do pracowania w nędznych warunkach, powoli ich wypełnia. Prosta droga do rewolucji, na co mieliśmy już przykład trochę ponad 100 lat temu.

Sporo odbija się też o pojęcie prawa naturalnego i, jeśli ktoś woli, kultury czy tradycji. Jako że jednak to ludzie tworzą prawo (teoretycznie), to inni powinni się z tym liczyć i, w związku z tym, pojawia się pewna granica. Jeśli się ponad nią spadnie to ma się problemy, zwłaszcza że zasoby technologiczne i nieruchomości nie ulegają tak łatwo wymianie czy przeniesieniu.

A co do moralnego obowiązku? Niespecjalnie podoba mi się to stwierdzenie. Szczerze wolę "powinność", bo część norm moralnych ma swoje odbicie w prawie, którego kary są stanowione, a za łamanie norm moralnych jest kara społeczna, wykluczenie, może też odczucia winy czy wstydu. O własnej moralności decydujemy my i mimo że musimy się liczyć z ogółem i innymi, to w większej mierze decydujemy w pełni właśnie my sami.

Przy okazji można zajrzeć do etapów rozwoju moralnego i móc ocenić (przypisać się zbytnio nie da - za wiele zmiennych), gdzie uplasować daną osobę.

Co do prawa moralnego mam zdanie podobne do behemorta - To rzecz bardzo osobista, wynikająca z własnych przekonań, i tylko od tego zależy czy normy społeczne i prawne są przestrzegane dlatego, że są zgodne z naszym przekonaniem czy po prostu dlatego, że tak jest łatwiej (owszem, wolałbym kraść ale by mnie zamknęli, więc pracuję).

Wynika z tego, że ludzie są z natury egoistyczni

Czytałem o tym (osławiony gen samolubstwa), ale niedawno spotkałem się ze stwierdzeniem że jednak właśnie "bycie dobrym" bardziej się opłaca. Jakoś niespecjalnie jestem do takiego punktu widzenia przekonany - patrząc na świat zwierząt, a więc nasze korzenie - sympatia zarezerwowane są tylko dla osobników zawierających podobne do naszych geny, dla całej reszty zostaje obojętność i agresja.

Zastanawiam się przy tym czy wyznacznikiem rozwoju cywilizacji jest to, jak głęboko zakorzenione są wartości moralne, poczucie dobra i zła. Czy może to wszystko jest ułudą, utrzymywaniem takiego porządku rzeczy tylko po to, by się to wszystko nie rozleciało i czy pod tym płaszczykiem ogłady i współczucia wszyscy jesteśmy wilkami.