Imperia, cesarstwa i supermocarstwa cz.1
Wpis opublikowany przez ...AAA...
7527 wyświetleń
Jak każdy fan serii gier Europa Universalis, uwielbiam patrzeć jak państwo przeze mnie prowadzone rośnie od nieznaczącego średniaka do liczącej się potęgi. Nie wszystkie kraje startują jednak z równej pozycji. Bogate ziemie, zasoby naturalne, życzliwi sąsiedzi, mocne sojusze, no i oczywiście mądrzy władcy - te cechy premiują rozwój państwa. Moja Rzeczpospolita była już na najlepszej drodze do stania się światowym gigantem, kiedy to... stanął jej na drodze inny gigant - Rosja oczywiście. Po latach wojen na wyniszczenie między Polską a wschodnim sąsiadem, przerwałem sobie grę z chęcią napisania nowego wpisu. Najpotężniejsze państwa w historii świata - terytorialnie, politycznie i militarnie; jak powstały i co decydowało o ich wielkości? Oto lista top 15 mocarstw, które odegrały największe role w kształtowaniu się dziejów ludzkości.
15. Hiszpańskie Imperium Kolonialne
Koniec XV wieku był dla Hiszpanii bardzo udany. Najpierw ślub Izabeli Kastylijskiej z Ferdynandem Aragońskim umożliwił zjednoczenie kraju, następnie udało się zakończyć rekonkwistę wypędzając z Półwyspu Iberyjskiego Muzułmanów i wreszcie w 1492, jak każdy wie, okręty Santa Maria, Nina i Pinta odkryły Amerykę. Już dwa lata później traktat z Tordesillas podzielił Nowy Świat między Portugalczyków a Hiszpanów. To były narodziny największego, obok Brytyjskiego, imperium kolonialnego w dziejach.
Terytorialnie: Hiszpania wraz z koloniami była pierwszym krajem określanym mianem "imperium, nad którym nigdy nie zachodzi słońce". Europejczycy szybko skolonizowali Karaiby, podczas gdy konkwistadorzy przemierzali dziki kontynent (pacyfikując państwa Indian). Do końca XVI stulecia pod władzą hiszpańskiego króla znajdowała się cała Ameryka Środkowa, zachodnia i środkowa część Ameryki Północnej (Luizjana) oraz większość Ameryki Południowej (z wyłączeniem portugalskiej Brazylii). Całość dopełniały posiadłości w północnej Afryce, na Filipinach (nazwa od króla Filipa III) oraz przez pewien czas Niderlandy.
Militarnie: Hiszpania była głównie potęgą morską, utrzymującą chwilami nawet trzystu okrętową flotę. Hegemonia hiszpańskiej marynarki została bezpowrotnie stracona na rzecz Anglii w 1588, gdy pokonana została słynna Wielka Armada.
Kulturowo: Gdyby nie Hiszpania na pewno obecna Ameryka wyglądałaby zupełnie inaczej. Wystarczy pomyśleć o tym, że cała Ameryka Środkowa i Południowa (poza Brazylią) do dziś mówi po hiszpańsku, by uświadomić sobie wpływ kastylijskiej kultury na historię świata.
14. Rosja XVIII-XIX wieku
Symbolicznym początkiem mocarstwowej Rosji był pokój w Nystat z 1721 kończący Wielką Wojnę Północną. Piotr Wielki uzyskał tytuł cesarski, a zreformowany przezeń kraj był nie tylko zdecydowanie największy terytorialnie, ale również znacznie silniejszy gospodarczo (wprowadzenie m.in. podatku pogłównego) i kulturowo (słynny nakaz ścięcia bród bojarów) niż dotychczas.
Terytorialnie: Cesarska Rosja w 1917 roku miała powierzchnię ponad 21 mln km2. To o prawie 4 mln mniej niż Rosja obecna, która jest przecież największym współcześnym krajem świata. Oprócz samych ziem rosyjskich, w skład Cesarstwa wchodziła środkowa Azja, Kaukaz, Ukraina, Białoruś, kraje Bałtyckie, Finlandia, no i oczywiście większa część rozebranej Rzeczpospolitej.
Militarnie: Wielkie sukcesy wojskowe Rosji łączą się z unowocześnieniami olbrzymiej armii wprowadzanymi przez Romanowów w XVIII wieku. Na ten czas też przypadły największe zwycięstwa ze Szwedami (Połtawa 1709) i Turkami (Kozłudża 1774). Dorzucić tu można również militarne utrzymywanie w ryzach Rzeczpospolitej (a później pacyfikowanie powstańców) i wpływ na ostateczny upadek Napoleona (nieudana kampania rosyjska 1812).
Kulturowo: Jak wspomniałem, wielkie otwarcie na zachód i przyjęcie wielu standardów zachodnioeuropejskich Rosja zawdzięcza Piotrowi I. Od reform obyczajowych nie mniej znaczące były zmiany w sferze religijnej - podporządkowanie państwu Cerkwi, co w efekcie pozwoliło Petersburgowi stać się centrum świata prawosławnego.
13. Imperia starożytnego wschodu
Podobnie jak pierwsze twory państwowe, tak i pierwsze kraje jakie można nazwać imperiami powstawały na terenie Bliskiego Wschodu. Starożytność w tym rejonie była bardzo burzliwa, więc postanowiłem się nie rozdrabniać i pod jedną lokatą umieścić Imperium Akadyjskie, Asyryjskie jak i Perskie.
Terytorialnie: Z podanych państw oczywiście największy obszar obejmowała Persja, natomiast najmniejszy Akad. Semici pod wodzą Sargona Wielkiego podporządkowali sobie państwo Sumerów, co po pewnym czasie zaowocowało wykrystalizowaniem wspólnej i ciekawej cywilizacji. Asyryjczycy weszli na scenę dziejów nieco później zajmując tereny Mezopotamii, w tym również Sumero-Akadu, wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego a nawet Egipt. Persowie, którzy wraz z Medami znacząco przyczynili się do upadku Asyrii, stworzyli wkrótce imperium ciągnące się od Wyżyny Irańskiej, przez Mezopotamię i Azerbejdżan aż po Egipt i Azję Mniejszą, pukając nawet do wrót Europy.
Militarnie: O ile zdobycie chwilowej hegemonii w Mezopotamii przez Akadyjczyków można by uznać przede wszystkim za wynik geniuszu wojennego Sargona Wielkiego, o tyle Asyria miała znacznie więcej militarnych atutów. Świadczy o tym nawet Biblia, która nazywała Asyryjczyków karą zesłaną przez Boga. Podobno jako pierwsi na szeroką skalę zaczęli stosować rydwany bojowe, co w połączeniu z dobrą obróbką żelaza dawało piorunujący efekt. Problem Asyryjczyków polegał na tym, że zbyt surowo panowali nad podbitymi ludami co musiało skutkować tendencjami odśrodkowymi. Persowie byli niemniej bitni za rządów samego Cyrusa Wielkiego podbili tyle, ile nie udało się żadnemu ówczesnemu imperium.
Kulturowo: Cała kultura mezopotamska wydaje się tak pierwotna, że trudno wyobrazić sobie jaki był jej wpływ na kształt współczesnego świata. Ciężko tu też powiedzieć, czy gdyby np. Asyryjczycy stworzyli państwo o połowę mniejsze, albo istniejące krócej, to miałoby to znaczący wpływ na dzisiejsze realia. Co innego Persowie. Wpływy ich kultury wychodziły daleko poza obszar dzisiejszego Iranu, a w dodatku pozostawili po sobie rozwinięty system religijny - Zoroastryzm.
12. Państwo Franków
Frankowie byli tą częścią ludów germańskich, która najszybciej potrafiła zaadoptować się w świecie po upadku Rzymu i zbudować samodzielny aparat państwowy. Już w 496 roku Childeryk (niektórzy twierdzą, że za namową żony) przyjął chrzest w Reims. Prawdziwe znaczenie państwo Franków zyskało jednak za rządów dynastii Karolingów, zwłaszcza Karola Wielkiego korowanego ma cesarza.
Terytorialnie: Francja na początku IX wieku większą część zachodniej Europy. Pod władaniem Karola Wielkiego znalazły się ziemie od Pirenejów po dzisiejszy Benelux, zachodnie Niemcy, Austrię i północne Włochy.
Militarnie: O umiejętnościach wojskowych Karolingów świadczy choćby powstrzymanie Muzułmanów nacierających z Półwyspu Iberyjskiego (Poitiers 732 r.). Również znaczące były wojny z Longobardami, które pozwoliły na stworzenie Państwa Papieskiego.
Kulturowo: Przejęcie przez rosnących w siłę Franków chrztu jak i ich podboje, dały początek rozprzestrzenianiu się Chrześcijaństwa wśród innych plemion barbarzyńskich. W samym cesarstwie kwitła kultura - tzw. renesans karoliński. Tworzono dzieła odwołujące się do antyku, wznoszono kościoły i stworzono piękny krój pisma średniowiecznego (minuskułę karolińską). Całe imperium Karola Wielkiego oraz jego podział w traktacie z Verdun, stworzyło zręby kształtu Europy Zachodniej jaką znamy współcześnie, z zarysami jej najważniejszych państw - Francji, Niemiec oraz Włoch.
11. Kalifat Omajjadów
Z chwilą śmierci proroka Mahometa rozpoczął się wielki pochód Islamu, który bardzo szybko objął cały Półwysep Arabski, a wkrótce większą część Bliskiego Wschodu. Przywódcy religijni Islamu noszący tytuł kalifa, rozpoczęli wielkie podboje, które w pewnym momencie zagroziły nawet chrześcijańskiej Europie. Ziemie zajęte przez Arabów, początkowo miały jednolitą strukturę i były w zasadzie jednym państwem. Okres świetności istnienia tego ogromnego kalifatu przypadł na rządu władców z dynastii Omajjadów, założonej przez Muawię I.
Terytorialnie: Podboje kalifów z VII wieku pozwoliły wyjść Muzułmanom z Arabii i zająć cały Bliski Wschód, Lewant, Wyżynę Irańską oraz Egipt. W następnym stuleciu granicę państwa poszerzyły się o wielkie połacie Afryki Północnej na zachodzie i dzisiejszy Pakistan na wschodzie. Arabom udało się również wkroczyć do Europy zdobywając Półwysep Iberyjski. Ich dalszy pochód został zatrzymany przez Karola Młota w 732 roku.
Militarnie: Muzułmanie walczący w imię Koranu byli niezwykle wymagającym przeciwnikiem, w zasadzie niepokonanym aż do bitwy pod Poitiers. Wojownicy byli lekko uzbrojeni, jednak wysokie morale zdobyte dzięki wielkim podbojom napędzały dalszą ekspansję.
Kulturowo: Średniowieczny pochód Islamu dał podwaliny pod dzisiejszy świat muzułmański, podobnie jak podboje Franków uformowały granice zachodniej Europy. Mimo agresywnej ekspansji trudno nazywać Arabów barbarzyńcami - nie tylko wykorzystywali zdobycze innych kultur, ale również tworzyli własną, bardzo barwną cywilizację. Warto też podkreślić, że Omajjadzi cechowali się dużą tolerancją wobec podbitych ludów i ich religii. Choć nakładali dodatkowe podatki czy prawa na Chrześcijan i Żydów, to jednak nie stosowali wobec nich zbędnej przemocy.
A jakie imperia wg. Was miały największy wpływ na historię ludzkości?
19 komentarzy
Rekomendowane komentarze